In opdracht van het FNV is door het National Labour & Economic Development Institute uit Zuid-Afrika een onderzoek verricht naar het Nederlandse bedrijfsleven in dat land.
Shell doet het redelijk tot goed in Zuid-Afrika. Shell heeft in Zuid-Afrika bijna 3400 werknemers in dienst, waarvan 98 procent in fulltime dienst werkt. De werknemers krijgen een salaris boven het minimum. Zij hebben recht op een pensioenregeling, medische bijstand en huisvesting. Ook ziet het olieconcern erop toe dat arbeidsstandaarden worden nageleefd bij toeleveringsbedrijven.
Voorzitter van de FNV Lodewijk de Waal presenteerde het rapport afgelopen zaterdag tijdens een debat over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in Zuid-Afrika, een onderdeel van de grote Afrika-conferentie van de Evert Vermeer Stichting.
Over het algemeen doen Nederlandse multinationale ondernemingen (MNOs) het redelijk, was de conclusie van FNV-voorzitter Lodewijk de Waal. Naast Shell werd ook havenbedrijf Vopak genoemd. Alleen Philips kwam er slecht af: zij erkennen de vakbonden van haar werknemers niet.
Groot zijn de Nederlandse MNOs naar aantal werknemers niet in Zuid-Afrika. Het zijn vooral Britse, Duitse en Franse bedrijven die sterk vertegenwoordigd zijn. Alleen Philips en Shell komen in de top twintig van bedrijven met meeste arbeiders voor.
Andere tijden voor Shell
Aan het debat over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen nam ook Tim van Kooten, woordvoerder van Shell, deel. Hij hoorde het verhaal van de bond graag aan en kon er ontspannen bijzitten.
Van Kooten heeft het dan ook wel eens andere tijden meegemaakt. Tien jaar geleden riepen velen, inclusief de vakbond, Shell op zich uit Zuid-Afrika terug te trekken vanwege de apartheid. Het olieconcern lag recentelijker onder vuur vanwege falen bij de opruiming van het olieplatform Brent Spar en de problemen in Ogoni-land in Nigeria.
Maar daar heeft het van geleerd, zo zei Van Kooten. Het bedrijf kent nu zogenaamde business principles, basisregels over arbeidsvoorwaarden, milieu en mensenrechten in een land. Die krijgt ook de Chinese regering bij een contract met Shell bijgesloten.
Shell handhaaft de VN-arbeidsconventies en zegt respect te hebben voor het milieu. Ook praat het op haar manier met de overheid als er mensenrechten in een land worden geschonden. Daarbij worden Amnesty en Human Right Watch ingeschakeld, zo liet de woordvoerder weten.
Je kunt meer doen als je een geschiedenis hebt met een land, voegde Van Kooten eraan toe, verwijzend naar Zuid-Afrika. Shell zit al bijna 100 jaar in dat land.
Maar daar probeerde Shell toch achteraf een beetje gelijk te krijgen voor het feit dat ze nooit is vertrokken uit Zuid-Afrika. De Waal ging daar tegen in: Toen zei onze partner, vakbond Cosatu, dat Shell weg moest. En hun mening is van belang. En er is natuurlijk wel wat veranderd in Zuid-Afrika.
Anno 2000 staat op de powerpoint-presentatie van vakbondsman De Waal dat Nederlandse ondernemingen zouden moeten investeren in Zuid-Afrika. Tenslotte doen ze het niet zo slecht. Van Kooten vond dat winst.
