Bron
NRC
(Gepubliceerd in het NRC van 10 november 2001).
De Economische Controledienst ziet een wildgroei aan dubieuze beleggingsfondsen. ,,Mensen willen niet geloven dat ze getild worden.”
Ze adverteren in de dagbladen, via reclamefolders en ze staan zelfs op de beleggingsbeurs. De mogelijkheden lijken onbegrensd, de rendementen formidabel.
Mooie vakantiehuisjes, stukken regenwoud in Suriname. Plantages in Portugal met pijnbomen, kurkeiken in Spanje. Het zijn vaak zogenoemde ‘groene’ instellingen, die appelleren aan de milieubewuste beleggers. De voorgespiegelde rendementen kunnen oplopen tot 25 procent. De combinatie van groen en geld blijkt vaak fataal te zijn.
,,Dat soort rendementen zijn wel prettig. Waar krijg je dat nog? Het verhaal is vaak zo goed, de brochures en de prospectussen zo gelikt, dat mensen niet willen geloven dat ze getild worden.” Aan het woord is Fred de Boer, een van de teamleiders van de ECD. De Economische Controledienst maakt zich zorgen over de wildgroei van beleggingsfondsen van twijfelachtig allooi. ,,Wij zien steeds vaker fondsen waar iets mis mee is. Er wordt in vergelijking met het verleden ook vaker aangifte gedaan. Op dit moment hebben we er permanent 20 man op zitten.” Exacte cijfers over het aantal dubieuze beleggingsfondsen ontbreken vooralsnog.
De drempel voor particulieren naar beleggen is lager geworden, constateert de van oorsprong jurist De Boer. En omdat de aandelenmarkten momenteel weinig aanlokkelijk zijn voor de particuliere belegger, heeft hij zijn blik ook gevestigd op alternatieve beleggingen. Het zijn in het bijzonder de niet geregistreerde groene instellingen die de aandacht vragen van de opsporingsdienst van de belastingdienst. Fondsen die actief zijn zonder vergunning.
,,Dat is een belangrijk verschil. Er is natuurlijk ook de groep groenfondsen die geregistreerd en volledig legaal is, en waar niets mis mee is.” De Wet Toezicht Beleggingsfondsen, waarin het toezicht van De Nederlandsche Bank op fondsen als Orange Fund en ABN Global Fund is vastgelegd, heeft alleen betrekking op collectieve beleggingen. Fondsen, die gericht zijn op zogenoemde individuele beleggingen, ontkomen aan het toezicht van de centrale bank. De beleggingsfondsen zeggen bij wijze van spreken dat ze voor de klant in één pijnboom beleggen, en de opbrengst ervan op basis van de verkoop van de pitten naar die klant toegaat.
,,Alsof het zo werkt in de praktijk. Je krijg in ieder geval geen toezichthouders over de vloer. Het risico dat er dan bij zo’n fonds iets niet goed zit, is dan groter.”
De ECD’er wijst naar het voorbeeld van de ‘groene belegger’ Ecobel. Deze zomer besliste het gerechtshof in Arnhem dat Ecobel 482 gedupeerde beleggers hun inleg moest terugbetalen. Twee bestuurders van het fonds kregen onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Het hof concludeerde dat Ecobel beleggers had opgelicht door te doen alsof hun geld zou worden belegd in Surinaamse bosbouwprojecten, terwijl dat in werkelijkheid op het Damrak in opties werd gestoken. In totaal hebben beleggers, gelokt door double digit rendementen, voor 12 miljoen gulden bij Ecobel ingelegd.
,,Men kon beleggen in kaprechten, alleen viel er niets te kappen en dus ook geen hout te verkopen. Het ingelegde geld is opgegaan op de optiebeurs en aan privé-bestedingen. De eerste paar maanden wordt er nog wel uitgekeerd. En dan wordt er weer om nieuw geld gevraagd. Beleggers happen vervolgens toe. Ze zijn goed van vertrouwen. De rendementen in het begin worden betaald met geld van nieuwe investeerders. Totdat ze natuurlijk niet meer aan de renteverplichtingen kunnen voldoen. Naar tien procent van de niet geregistreerde groene instellingen die wij hebben onderzocht, loopt een strafrechtelijk onderzoek.”
De ECD is tegen beleggingsprojecten aangelopen waarbij er tot 400 miljoen gulden was opgehaald. ,,We zien de laatste tijd ook meer financiële tussenpersonen die meedoen met de verkoop van twijfelachtige beleggingsfondsen. Vaak zonder dat ze op de hoogte zijn van de achtergronden. Zij krijgen natuurlijk regelmatig klanten binnen die een hypotheek afsluiten, en nog wat extra geld overhouden om te beleggen.”
Er vallen dan ook steeds meer slachtoffers, constateert De Boer. Hoe groot de schade is, blijft moeilijk te schatten voor de ECD. ,,Maar wij moeten er voor zorgen dat het bedrijfsleven integer blijft.”
