(Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 8 april 2002).
ASN Bank wil de criteria van haar ethische beleggingsfondsen aanscherpen ten aanzien van biotechnologie. Maar voor veel ASN-klanten gaat ‘nee, tenzij’ nog te ver. ‘Ik heb geen enkele behoefte aan glijdende schalen.’
Veel grijs haar in de Beurs van Berlage, gemiddeld iets langer gedragen dan modieus. Verstandige schoenen, leesbrillen aan koordjes op de wollen vesten. Linnen tasjes. Het zou een bijeenkomst van een vrijzinnig kerkgenootschap kunnen zijn, als het er niet zoveel waren: zeker een man of 400. Een reünie van oud-PPR-leden? Of van de kernwapendemonstraties van twintig jaar geleden?
Dat laatste is het dichtst in de buurt. En niet alleen omdat zo te zien een aanzienlijk percentage van de aanwezige beleggers op de jaarvergadering van de beleggingsfondsen van ASN Bank tot de veteranen van het Museumplein behoort. De emotie waarmee de meeste sprekers bij agendapunt 6 – wijziging van de beleggingscriteria – zich tegen gentechnologie keren, doet denken aan de felheid waarmee indertijd het kruisrakkettendebat werd gevoerd. ‘Het verbaast me dat er een ”tenzij” is en niet een principieel ”nee”’, zo verwoordt een belegger het algemene gevoelen.
De huidige beleggingscriteria van ASN weerspiegelen dit sentiment onvoldoende. De fondsbeheerders beleggen ‘bij voorkeur’ niet in ‘bedrijven die zich bij het onderzoek naar mogelijkheden voor productiegroei van hun (natuurlijke) producten bedienen van genetische manipulatie’. Nadat bij de vorige jaarvergadering een voorstel werd teruggetrokken dat iets verder ging dan de huidige tekst, maar nog steeds de ruimte gaf voor verschillende inzichten, heeft ASN zich een jaar lang beziggehouden met een uitgebreide consultatie van wetenschappers, ethici, ondernemers, niet-gouvernementele organisaties en 500 klanten van ASN.
Het resultaat is een standpunt waarmee de bank zich naar eigen zeggen bij de ‘preciezen’ in de discussie schaart. Met het genetisch manipuleren van micro-organismen, bijvoorbeeld bij de productie van enzymen als broodverbeteraar, kan ASN nog wel instemmen. Mits dit gebeurt onder ‘gesloten omstandigheden, waardoor risico’s voor mens en milieu zoveel mogelijk worden beperkt en er een aantoonbare bijdrage is aan duurzame ontwikkeling c.q. bedrijfsvoering’. Bedrijven die dieren en planten genetisch manipuleren voegt de bank echter bij de wapenhandelaren en de producenten van kernenergie: beleggen hierin is uit den boze. Alleen onder zeer strikte voorwaarden geldt een uitzondering voor medische toepassingen, maar alleen als er geen andere manieren zijn om een medisch probleem op te lossen.
Voor veel aanwezigen laat dit nog te veel ruimte. Er is applaus voor de observatie vanuit de zaal dat atoomsplitsing ook allerlei vreedzame mogelijkheden biedt en toch heeft geleid tot Hiroshima en dat ‘je dus ja of nee’ moet zeggen. De ene ASN-belegger die het mogelijke belang van gentechnologie voor de oplossing van het voedselvraagstuk aanroert, wordt op boegeroep onthaald. Enkele sprekers ondersteunen het voorstel met concrete voorbeelden. ‘We hebben de bijen zo nodig in de natuur’, aldus een belegger die zich als imker voorstelt.
De uitslag van de schriftelijke stemming is volgende week bekend. Daarna staat ASN (belegd vermogen euro 650 mln) voor de opdracht die een belegger formuleert: ‘Ik zou graag zien dat deze criteria breder worden toegepast. Wat kunnen wij er aan doen om ze mondiaal geaccepteerd te krijgen?’
JAN MAARTEN SLAGTER
