(Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 30 april 2000).
Nog net voor het verkiezingsreces heeft de Tweede Kamer de regeling sociaal-ethische projecten van staatssecretaris Bos van Financiën goedgekeurd. Voor Triodos Bank komt daardoor de weg vrij voor de lancering van een nieuw Noord-Zuid fonds.
Het draait bij het beleggen in ontwikkelingslanden om zogenoemde microfinancieringprojecten. Triodos Bank kent al sinds 1994 twee speciale fondsen daarvoor. Voor de een wordt samengewerkt met het Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking (Hivos). Het andere fonds is een samenwerkingsverband met de Stichting Doen. Via het Hivos-Triodos Fonds en Triodos-Doen financiert de bank al tientallen microfinancieringsinstellingen in Afrika, Azië en Latijns Amerika. De fondsen hebben een gezamenlijk vermogen van euro 30 mln. In september wil Triodos een nieuw fonds op de markt brengen.
Microkrediet is vooral bekend in ontwikkelingslanden. De naam zegt het al: het gaat om hele kleine leningsbedragen aan mensen of gemeenschappen die een eigen bedrijf willen opzetten of speciale investeringen willen doen die de economische ontwikkeling van hun dorp of gehucht zullen bevorderen. Voorbeelden daarvan zijn zonnepanelen of waterpompen.
Grote commerciële banken wagen zich niet aan dit soort kredietverlening omdat zij het te risicovol vinden. Ook hebben de grote Nederlandse banken nauwelijks belangen in microfinancieringsinstellingen in ontwikkelingslanden. Die worden over het algemeen gefinancierd door overheden en speciale banken als de Aziatische Ontwikkelingsbank of Afrikaanse Ontwikkelingsbank.
Triodos Bank is een enthousiaste pleitbezorger van microkrediet. Maar onderkent ook de problemen bij het vinden van goede partners en projecten in de Derde Wereld. Daarnaast brengt het grotere landen-en valutarisico’s met zich mee. Het is niet voor niets dat de bank bij het ministerie van Financiën gepleit heeft voor een soepelere fiscale regeling dan voor de groene fondsen. Bij groene fondsen geldt dat minstens 70% van het ingelegde kapitaal belegd moet worden in milieuvriendelijke en -sparende projecten, anders krijgt het fonds niet de goedkeuring van financiën en krijgt de belegger niet zijn fiscale bonus van 2,5%. Triodos pleitte vanwege de risico’s voor een eis van minstens 50%. Dat verzoek is niet gehonoreerd maar Financiën heeft wel toegezegd dat er over twee jaar een evaluatie komt waarbij gekeken wordt naar de specifieke problemen waar de sociaal-ethische fondsen tegenop lopen.
Een van de microkredietbanken waar Triodos aandeelhouder van is en projecten van financiert is de Keniaanse K-Rep Bank. Directeur en oprichter Kimathi Mutua (48) was in Nederland voor de jaarvergadering en wilde graag de samenwerking met Triodos Bank toelichten. Mutua kent de wereld van de ontwikkelingshulp op zijn duimpje. Zijn moeder was een van de pioniers en hij kon het in 1976 nadat hij was afgestudeerd als accountant ook niet laten om zijn financiële talenten in te zetten voor sociale projecten. Aanvankelijk werkte hij voor de grootste niet-gouvernementele organisatie in Kenia, maar raakte bij toeval betrokken bij het opzetten van K-Rep in 1984.
‘K-Rep is in het begin opgezet als een NGO. Het verstrekte leningen aan mensen met een laag inkomen. Maar het gebrek aan zakelijk gevoel en efficiëntie brak ons op. De formule was verkeerd. Als we door zouden gaan op dezelfde weg zouden we niet overleven. Daarom besloten we een commerciële bank te worden. Een deel van het startkapitaal was afkomstig uit Nederland. Van het Triodos-Doen fonds en van FMO.’
Mutua vertelt dat zijn bank niet alleen geld uitleent voor het beginnen van een eigen bedrijf. ‘We hebben ontdekt dat het lenen van geld voor schoolgeld ook een belangrijke bijdrage levert aan de economische vooruitgang van gezinnen en gemeenschappen. Mensen gebruikten al stiekem delen van hun leningen voor het schoolgeld. Om oneigenlijk gebruik te voorkomen financieren we nu ook scholing.’
Volgens Mutua is microkrediet effectiever dan grote sommen ontwikkelingshulp die naar de centrale regering gaat. ‘Je bouwt een lokale economie die sterker wordt omdat mensen hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Mensen ontsnappen daarmee aan de vicieuze cirkel van armoede. Ondanks hun lage inkomen hechten ze belang aan de mogelijkheid om te lenen en te sparen. Succes verandert mensen, maakt ze weerbaar en doorbreekt de afhankelijkheid.’
Mutua is tevreden met het succes van zijn bank, maar heeft al nieuwe projecten op stapel staan. ‘Ik zou graag een bedrijf beginnen dat goedkope maar goede gezondheidszorg toegankelijk maakt voor arme mensen. Elektriciteit is bij ons nog een groot probleem. Ik zou graag speciale microkredietprojecten willen opzetten voor zonne-energie. Microfinanciering is de oplossing. We hebben met de traditionele ontwikkelingshulp al te veel tijd verloren.’
