Na Shell, ABN Amro en meer bedrijven waar het APB in belegt, heeft het pensioenfonds voor ambtenaren, militairen en politieagenten de afgelopen weken zelf ondervonden hoe sterk maatschappelijke druk kan zijn. Door de ophef van half maart vanwege de uitzending van het televisieprogramma Zembla, kwam ABP met de eerste kleine toezeggingen over inzicht in de beleggingsportefeuille en meer transparantie over het hoe en waarom van de keuzen. Toen het rumoer niet verstomde, kwam de directeur vermogensbeheer Roderick Munsters zelf naar buiten met het bericht dat de pensioengigant niet meer zou beleggen in producenten van landmijnen.
Maar in plaats dat de ergernis over de houding van de pensioenfondsen kleiner werd, werd deze alleen maar groter. Uiteindelijk heeft het ABP de presentatie van zijn jaarcijfers donderdag aangegrepen om te vertellen dat er niet meer in producenten van clusterbommen wordt belegd en dat de beleggingsportefeuille wordt verbreed met investeren in duurzame bosbouw.
Het argument dat het slecht zou zijn voor het rendement om niet in fabrikanten van dit soort wapentuig te beleggen, wordt niet meer genoemd. Kijkend naar de rendementen van beleggingsfondsen die wapens uitsluiten, was dat ook een dubieuze bewijsgrond.
Dat Munsters liever had gehad dat de overheid voor hém de keuze had gemaakt via wetgeving, is begrijpelijk: hij hoeft dan zelf geen morele keuze te maken. Maar er zijn genoeg voorbeelden van ondernemingen die voorop lopen op de traag reagerende Staat.
In juni is het twaalf jaar geleden dat Shell onder vuur kwam te liggen over het laten af zinken van de Brent Spar. Die maatschappelijke verontwaardiging was het startpunt voor vele bedrijven om bij hun bedrijfsvoering meer rekening te houden met sociale en milieu-eisen. Het boosheid van politici en pensioenpremiebetalers over de clusterbommen kan weleens de langverwachte flits van inspiratie voor de grote beleggers zijn om duurzaam en ethisch te beleggen.
Met name de bedrijfspensioenfondsen kunnen een fikse duw gebruiken. Want hoewel het ABP het hardst wordt aangesproken, zijn het de pensioenfondsen van Nederlandse bedrijven die zich weinig gelegen laten liggen aan de wensen van de samenleving. Een groot deel van de ondernemingen, voor wiens werknemers zij beleggen, doet zijn best om wereldwijd rekening te houden met mensen en milieu en om zo meer waarde te creëren dan alleen aandeelhouderswaarde. Maar hun pensioenfondsen blijven achter. Die spagaat kunnen ze, onder deze druk, niet lang meer volhouden.
MARLEEN JANSSEN GROESBEEK
