Pensioenfondsen geven vandaag in Den Haag een antwoord op alle ophef over beleggen in clusterbommen en kinderarbeid.
Pensioenfondsen hebben vanaf vandaag een handleiding voor verantwoorder beleggen. Het rapport van de Praktische Commissie met als filosofische titel ‘De gearriveerde toekomst’ is zeker geen opdracht om het ook echt te doen. Vrijheid, blijheid in beleggen blijft het devies. ‘De commissie heeft besloten om niet zelf een kader op te stellen, maar dit over te laten aan de pensioenfondsen in lijn met het uitgangspunt dat het bestuur bepaalt of, en zo ja welk beleid wordt gevoerd.’
Harry Hummels , voorzitter van de Praktische Commissie, legt uit: ‘Voor ons was vanaf het begin duidelijk: het bestuur bestuurt. Dus het bestuur van het pensioenfonds moet bepalen of er verantwoord belegd wordt en zo ja, op welke manier.’
Maar als Hummels zijn pet als hoogleraar Ethiek, Organisaties en Samenleving aan de universiteit van Maastricht opzet, heeft hij wel een duidelijker advies aan de pensioenfondsen: ‘Het zou verstandig zijn voor de pensioenfondsen om een minimum te stellen voor verantwoord beleggen. We hebben de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, de richtlijnen van de ILO en andere internationale richtlijnen. Ik zeg niet dat de pensioenbestuurders die onmiddellijk moeten moeten overnemen, maar ik denk dat het uiteindelijk wel gaat gebeuren.’
Hummels voorziet dat een klein groepje van pensioenfondsen het voortouw zal nemen bij het vaststellen van een gemeenschappelijk verantwoordbeleggenkader. Op de vraag of dat de gebruikelijke fondsen als PGGM en ABP zijn, antwoordt Hummels ontkennend. ‘Die hebben al een beleid op het gebied van verantwoord beleggen en ervaren niet de urgentie tot het formuleren van zo’n minimumkader voor de sector. Het zou mij niet verbazen als juist de pensioenfondsen die nog geen beleid hebben, het initiatief zullen nemen voor zo’n minimumkader.’
De handleiding die de Praktische Commissie heeft samengesteld, is een degelijk boekwerk waarin alle aspecten van duurzaam, verantwoord en ethisch beleggen aan de orde komen. Hummels moet wel lachen om de kwalificatie, maar benadrukt dat de commissie er bewust naar gestreefd heeft zo veel informatie te verschaffen. Hummels: ‘De pensioenfondsen zijn niet de enige die met deze materie worstelen. Ook religieuze en charitatieve instellingen gaan verantwoorder beleggen. Maar eigenlijk hebben alle institutionele beleggers, waaronder banken en verzekeraars, hier wat aan.’
Hummels is erg te spreken over het enthousiasme van de pensioenfondsen over het onderwerp en het gevoel van urgentie. Toch ziet hij een aantal bedreigingen die dat gevoel weer zouden kunnen ondermijnen. ‘De grootste is op dit moment de kredietcrisis. Met de dalende beurzen en het teruglopen van de rendementen komen weer allerlei gevaren van buiten op de pensioenfondsen af. Als de dekkingsgraad onder druk komt, verdwijnt de zorg over verantwoord beleggen naar de achtergrond. Ook moeten we maar afwachten of de druk van de samenleving zo groot blijft, dat ook de pensioenfondsen hun aandacht erbij houden. En ik ben heel benieuwd hoe groot de daadkracht van de bestuurders zal zijn.’
Peter Borgdorff, directeur van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen, verwacht vele initiatieven van pensioenfondsen. ‘Ik ben blij met dit rapport omdat het weer eens goed op een rij zet waarom en waartoe pensioenfondsen hier op aarde zijn. Tevens biedt het genoeg handvatten voor bestuurders om een eerste stap te zetten in de richting van duurzaam beleggen. Daarbij zou het opzetten van een platform à la Eumedion voor de corporate governance voor sociale en milieucriteria helpen.’
Borgdorff gelooft niet dat de kredietcrisis en de gevolgen daarvan de discussie over duurzaam beleggen zullen vertragen. ‘De maatschappelijke druk is groot.’
De Praktische Commissie heeft voor haar rapport ook gesproken met toonaangevende mensen uit de Nederlandse samenleving, zoals Herman Wijffels, Lutgart Van den Berghe en Alexander Rinnooy Kan. Borgdorff was verrast door hun betrokkenheid en visie op hoe pensioenfondsen zich moeten opstellen in de samenleving. ‘Ik heb veel van die gesprekken geleerd.’
161’PGGM en ABP kunnen last krijgen van de wet van de remmende voorsprong, omdat ze al beleid hebben voor duurzaam beleggen’
‘PGGM en ABP kunnen last krijgen van de wet van de remmende voorsprong, omdat ze al beleid hebben voor duurzaam beleggen’
Verantwoording
‘Anders dan particuliere beleggers zijn pensioenfondsen toegerust hun verantwoordelijkheid te nemen en hun invloed aan te wenden. Waar de particuliere belegger zich overwegend moet verlaten op de rapporten van analisten, beschikken pensioenfondsen vaak over meer informatie. En kennis brengt verantwoordelijkheden met zich mee.’
Joost van der Does de Willebois
NYSE Euronext
Samenwerken
‘Het is niet eenvoudig om goede normen voor beleggingsbeleid te ontwikkelen, die een antwoord zijn op de maatschappelijke druk. Het is verstandig als de pensioensector gezamenlijk optrekt.’
Alexander Rinnooy Kan, Sociaal-Economische Raad
Wakker
‘Pensioenfondsbesturen zouden elk jaar even wakker geschud moeten worden, bijvoorbeeld via een bijeenkomst. Een goede follow-up op het rapport is belangrijk om het onderwerp blijvend onder de aandacht te houden.’
Gerard Verheij, VNO-NCW
Clusterbom
‘De aandacht voor clusterbommen is een symbool voor wat er mis is met het beleggingsbeleid van pensioenfondsen. Beleggers worden afgerekend op het behaalde rendement. Daar zit geen gevoel bij hoe werknemers, voor wie ze eigenlijk beleggen, tegen dergelijke beleggingen aankijken.’
Lutgart van den Berghe, universiteit Gent
Betrokkenheid
‘De publieke aandacht voor de betrokkenheid van pensioenfondsen bij de handel in geweldsmiddelen blijkt en blijft ook.’
Ruud Lubbers, voormalig premier
