Nederlandse banken en pensioenfondsen investeren miljoenen in landroof

Nederlandse banken en pensioenfondsen investeren honderden miljoenen in het Maleisische palmoliebedrijf Wilmar, dat wereldwijd op grote schaal betrokken is bij landroof, milieuovertredingen en schending van nationale wetten bij palmolieprojecten. Dat blijkt uit een studie in opdracht van Milieudefensie en haar internationale koepelorganisatie Friends of the Earth en uit veldonderzoek in Oeganda. Daar zijn boeren onrechtmatig van hun land verdreven voor de aanleg van nieuwe plantages.

NG, de Rabobank en de pensioenfondsen ABP en PfZW zijn de belangrijkste Nederlandse financiële instellingen die in Wilmar investeren, via leningen of aandelen (1). Milieudefensie en Friends of the Earth voeren al jarenlang campagne tegen de palmoliegigant, die stelselmatig milieuregels en mensenrechten schendt bij palmolieprojecten. Uit recent onderzoek door Milieudefensie en andere Friends of the Earth groepen zijn opnieuw gevallen ontdekt waarbij boeren van hun land zijn verdreven, ontbossing plaatsvindt en nationale wetgeving wordt overtreden (2).

Oeganda

Milieudefensie heeft in maart veldonderzoek gedaan naar een palmolieproject in Oeganda waarin Wilmar een beslissend aandeel heeft (3). Voor een nieuwe plantage blijken daar tientallen boerengezinnen onrechtmatig van hun land te zijn verdreven. Zij hebben geen land meer om in hun onderhoud te voorzien, hun kinderen kunnen niet meer naar school en ze kunnen niet genoeg voedsel verbouwen voor hun gezinnen. Werk op de nieuwe plantage is er niet, of betaalt heel slecht. Ook is er minimaal 3600 hectare bos gekapt voor aanleg van de plantage. Actualiteitenprogramma EenVandaag heeft vandaag op Nederland 1 om 18.15 aandacht besteed aan de misstanden in Oeganda en de betrokkenheid van Nederlandse financiers:

www.eenvandaag.nl/buitenland/45799/boeren_in_oeganda_van_land_verdreven

Het project is nu voor 25 procent voltooid, en Milieudefensie en Friends of the Earth Oeganda werken hard om te zorgen dat de rest van het project wél verantwoord verloopt. Zij willen dat de lokale bevolking mag beslissen over het gebruik van hun land en een eerlijke vergoeding krijgt. Daarnaast moet de ontbossing worden gestopt en moeten de wet en milieuregels worden gerespecteerd.

Nederlandse banken en pensioenfondsen die hun geld investeren in Wilmar, hebben een belangrijke rol bij het oplossen van misstanden zoals in Oeganda. Zij hebben hun eigen regels voor maatschappelijk verantwoord investeren. Die zijn meestal gebaseerd op internationale afspraken, zoals die van de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO), of VN-richtlijnen. En uiteraard stellen investeerders dat de wetgeving overal gerespecteerd moet worden. In het geval van Wilmar blijkt dat het bedrijf zich keer op keer niet aan die richtlijnen houdt. Milieudefensie heeft daarom in april ING, Rabobank, ABP en PfZW aangeschreven met de vraag hoe zij hun invloed gaan aanwenden om te zorgen dat Wilmar zich wel aan hun regels houdt.

Evert Hassink, inhoudelijk medewerker van Milieudefensie: “De banken en pensioenfondsen hebben inmiddels op onze oproep gereageerd en geven aan dat ze ‘in gesprek zijn gegaan’ met Wilmar. Voor ons is dat onvoldoende: wat heb je aan richtlijnen van banken en pensioenfondsen, als zij geen actie ondernemen wanneer de bedrijven waarin zij investeren zich niet aan die regels houden? Zo verandert er niets. Ondertussen gaan de illegale landonteigeningen en milieuschendingen wereldwijd door.”

Nederlandse overheid

Om die reden vindt Milieudefensie ook dat de Nederlandse overheid bindende regels moet stellen aan investeringen van Nederlandse financiële instellingen in buitenlandse bedrijven. De overheid moet die investeringen ook controleren, zodat Nederlandse banken en pensioenfondsen niet langer projecten kunnen financieren waarbij mens en milieu in andere landen geschaad worden.

Landroof, waarbij land wordt verkocht of verhuurd aan (buitenlandse) bedrijven of overheden zonder dat de lokale bewoners en gebruikers daarmee instemmen, en zonder dat ze gecompenseerd worden, is een steeds groter wordend probleem. Dat komt door de groeiende vraag naar landbouwgrond voor voedsel en biobrandstoffen. Palmoliebedrijven en overheden kunnen veel geld verdienen met plantages. Financiële instellingen zien grond als een veilige en goede bron van investering.