Bron
NVB
Speech uitgesproken door Chris Buijink (voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken) tijdens het Springtij Forum, het driedaags zakelijke duurzaamheidscongres op Terschelling (23 september 2016).
Gesproken woord geldt
Er zijn hier veel Springtij’ers van het eerste uur; met de boot naar de Groene Bilderbergconferentie offshore ’. Ik zal er niet omheen draaien: voor mij is het de eerste keer. Als sector komen de banken van ver, maar we gaan nu snel.
Dames en heren, jarenlang was duurzaamheid een kwestie waarop banken zich van elkaar onderscheidden. Je had groene banken en universele banken, met een groen tintje. Er werd nauwelijks samen opgetrokken.
De grootbanken scoren ieder voor zich uitstekend in de internationale duurzaamheidsratings. De kleinere op duurzaamheid gerichte banken hebben zich een duidelijke plaats in het maatschappelijke debat én op de markt verworven. Ze zijn ook een belangrijke katalysator voor de inspanningen van de grote banken.
Zo is er een uitstekende uitgangspositie voor onze recent opgestarte collectieve zoektocht naar het vergroten van onze positieve impact als séctor. Samen willen we een betere prestatie leveren.
Klimaatverandering is een van de belangrijkste vraagstukken van deze tijd. De samenleving verwacht van bedrijven, ook in de financiële sector, dat zij het uiterste doen bij te dragen aan oplossing van dit vraagstuk.
Ook circulaire economie vraagt de aandacht. Onze grondstoffen zijn schaars en het gebruik ervan belast het milieu.
Het is dus onvermijdelijk dat duurzame business modellen de boventoon gaan voeren. Dat geldt onverminderd voor de bankensector zelf. Het is een maatschappelijk belang maar het is ook eigenbelang: people, planet, profit.
Gold voor banken altijd als criteria: wat is de risk en wat is de return ( on investment ), langzaam maar zeker heeft een derde criterium zijn plek opgeëist in de beoordelingsprocessen van banken: impact op ons milieu, op mensen hier én elders in de wereld. De duurzame drieslag voor banken luidt: risk, return én impact.
Daarom willen wij met overheid, Ngo’s en vakbonden aan de slag om de mensenrechten impact van projectfinanciering en corporate finance in ontwikkelingslanden te verbeteren (het IMVO-convenant).
Daarom ook hebben de banken en de NVB nu bijna een jaar geleden een Klimaatstatement uitgebracht waarin wij onder andere pleiten voor transparantie over de klimaat impact van financiering. Aan welke CO2-uitstoot dragen banken indirect bij? En hoe krijgen we die omlaag?
Risk, return en impact dus. Maar wat gebeurt er nu concreet?
Een circulair economisch systeem, door Ed Nijpels ook wel de ‘zuurstof van de 21ste eeuw’ genoemd, stelt banken voor kansen en uitdagingen. Business modellen en eigendomsstructuren veranderen en daarmee moet de wijze van financieren veranderen.
En dat gebeurt ook. Het SER-rapport ‘Werken aan een circulaire economie’ bevestigt dat de meeste circulaire verdienmodellen met bestaande financieringsconstructies gefinancierd kunnen worden.
Dat neemt niet weg dat aanpassingen nodig zijn. Er kunnen extra belemmeringen zijn ten opzichte van traditionele bedrijfsmodellen doordat financiers tegen extra risico’s aanlopen.
ING heeft in een workshop gisterochtend laten zien hoe financiering van circulaire business modellen werkt. ABN AMRO bouwt het eerste volledige circulaire kantoor aan de Zuidas. En met de Circular Economy Challenge prikkelt Rabobank bedrijven en laat zien welke kansen circulair biedt.
In het kader van de regeling Groenprojecten financieren de vijf groenbanken (grootbanken, ASN en Triodos) al jaren bedrijven die – deels – circulair ondernemen.
Per saldo heerst onder de banken het gevoel: yes, we can. Kom maar op met die circulaire business modellen!
Dan de energietransitie. Banken ondersteunen de reële economie. Als banken morgen zouden besluiten om fossiele brandstoffen niet langer te financieren, wat zou dat betekenen voor de economie?
We hebben hierin keuzes te maken. En er gebeurt ook enorm veel:
ABN AMRO stelt 1 miljard euro beschikbaar voor de energietransitie van vastgoedklanten.
De Nederlandse bank FMO lanceerde tijdens de Klimaattop in Parijs het fonds Climate Investor One om investeringen aan te jagen in hernieuwbare energie in ontwikkelingslanden.
SNS Bank volgt dochter ASN Bank in haar ambitie om in 2030 een 100% klimaatneutrale balans te hebben. Dat betekent met klanten aan de slag om energiezuiniger te wonen en werken.
Een gloednieuw initiatief is het Platform Energie Efficiency Financials, gisteren gelanceerd, waarmee banken de aanvraagprocessen voor groene projecten willen stroomlijnen. Duidelijker voor de aanvrager en goedkoper, waardoor ook kleinere projecten financierbaar worden.
Er zijn banken die zo ver gaan dat ze bepaalde categorieën van investeringen uitsluiten. Banken kunnen voorop lopen in de verandering. Maar voor alle banken geldt dat zij de energietransitie alleen kunnen financieren op basis van een gezond, duurzaam verdienmodel.
Waar projecten niet financierbaar zijn, kunnen we twee dingen doen: het rendement omhoog of het risico omlaag.
Dat eerste is niet onmogelijk. Veel projecten die nu nog te weinig opleveren, waarvan de terugverdientijd te lang is of waar nu veel overheidssubsidie bij nodig is, worden haalbaar bij een hogere energieprijs. Maar reële CO2-beprijzing laat op zich wachten.
De Canadese minister-president premier Justin Trudeau heeft deze zomer ‘a strong price of carbon’ aangekondigd; waar blijft Europa?
Het omlaag brengen van risico dan. Garantieregelingen liggen daarbij voor de hand. Je geeft de markt daarmee een zetje. En het werkt; zie de BMKB-regeling voor de financiering van het MKB. Of de garantieregeling aardwarmte, waarmee het risico van verkeerd boren van geothermieputten wordt afgedekt.
Er kan veel gefinancierd worden, zeker als banken slim samenwerken met crowdfunds en andere alternatieve financiers. Maar als het niet lukt, moeten we van geval tot geval bepalen wat er nodig is om de kloof te overbruggen.
Een voorbeeld. De Green Deal Zero Emission Stadslogistiek kwam laatst naar ons toe met een vraag over het financieren van elektrisch vrachtvervoer. Er is nog grote onzekerheid over de afschrijvingstermijnen van zware elektrische motoren, omdat er nog niet veel van rondrijden.
Daardoor is de business case voor een overstap naar elektrisch niet goed hard te maken en komt de financiering minder vaak rond dan we zouden willen. Dit soort vragen pakt ons Expertisecentrum Financiering op, waarin we samenwerken met de ministeries van EZ en I&M.
De Nederlandse bankensector is ambitieus als het gaat om duurzaamheid maar zij heeft anderen nodig om verder te komen. We hebben elkaar nodig.
En misschien hebben we een masterplan nodig, zoals o.a. Marko Hekkert, directeur van het Copernicus Instituut, en McKinsey betogen. Een plan met visie, sturing en coördinatie. Hans de Boer sprak daar net ook over.
Naast een masterplan moet er volgens Hekkert ook een monsterverbond komen van mensen die zeggen ‘zo gaan we het doen’. Hij denkt daarbij aan een multidisciplinair team met onder andere transitiewetenschappers, psychologen en financieel specialisten. Een monsterverbond, nee een ‘wonderverbond’.
En wat ons betreft, gaan we nu al werken aan een vervolg op het Energieakkoord, een Energieakkoord 2.0. Daar maken we graag onderdeel van uit. Samen wonderen realiseren.
Bij de energietransitie is een belangrijke rol weggelegd voor de financiële sector, zo zeg ik McKinsey na. Investeerders zoals verzekeraars en pensioenfondsen en financiers zoals banken.
En daar voeg ik aan toe: de overheid als smart partner die garanties en andere instrumenten inzet waar de markt het nog niet zelf afkan. Die ook risicodragend participeert. Die ook voor de lange termijn gaat.
Uitblinker worden in Smart Green Finance . Kijk wat het Next Level investeringsfonds op voorstel van VNO-NCW heeft losgemaakt. Samen wonderen realiseren.
Samen kunnen we dingen in gang zetten. Nederland onderscheiden in de wereld als een plek waar iedereen kan zien hoe je een economie circulair maakt. Zo geven we ook de smart industry een boost en brengen we Nederland naar dat ‘next level’.
Kortom, banken willen samen met overheid en andere partners optrekken in de voorste linies van verduurzaming. We komen van ver, maar we zijn er en maken snelheid. Er is ook geen tijd te verliezen!
