Vijf oktober was de tweede dag van de Energiebeurs in de Brabanthallen te Den Bosch. Door de organisatoren was een interessant seminar georganiseerd met als titel: ‘De Financiering van energietransitie’. Het energie-akkoord staat bij veel bedrijven, instellingen en overheden hoog op de agenda. Technisch en organisatorisch zijn veel zaken haalbaar maar de financiering blijft een groot vraagteken ‘Hoe gaan we het Energieakkoord financieren? Gaat Nederland dit realiseren door een poldermodel met een breed scala van allerlei financiële instrumenten zoals leningen, fondsen, subsidies, belastingmaatregelen enzovoort? Of komt er een Deltaplan voor deze mega operatie? Het was een geslaagd evenement met een volle zaal. Een verslag.
Diederik Dicou (Head of Economic Policy Department bij De Nederlandsche Bank (DNB)) gaf de aftrap met een toelichting op het rapport ‘Tijd voor transitie’ dat de DNB heeft gepubliceerd. DNB pleit in het kader van financiële stabiliteit voor een geleidelijke, beheerste energietransitie. De energietransitie is éém van de grootste uitdagingen van de Nederlandse economie. Daarom ook de bemoeienis van DNB. Beheerst vraagt wel tijdig beginnen en voortvarend werken. Daar is goed vormgegeven beleid voor nodig. Het is lastig om energiebesparing te realiseren zonder economie te schaden, zeker in Nederland met de aanwezigheid van zeer-intensieve sectoren (zoals de glastuinbouw, proceschemie en industriël processen in de metaalsector). maar grote uitdagingen om economie te realiseren zonder emissies te produceren. De transitie vergt grote aanpassingen, innovatie em soms ook uitfasering. Omschakeling en investeringen komen niet zomaar: de business case moet kloppen. De vervuiler betaalt op dit moment niet. Huishoudens nog wel redelijk veel via benzine-accijns en energiebelasting. De grootverbruikers betalen echter maar heel weinig. Niets doen levert ook vel risico’s op. Stranded assets (fossiele industrie, vastgoed met slechte energieprestatie) brengen volgens economen enorme kosten met zich mee met grote risico’s voor de economie en kwetsbaarheid voor banken en pensioenfondsen die hierin beleggen.
Zijn belangrijkse aanbevelingen waren:
- Investeer nu investeren met een horizon verder dan 2030 en houd daarbij rekening met een hele andere economische omgeving. Haal daarbij de onzekerheid uit de markt en zorg dat als een productieproces aan vervanging toe is, er op iets nieuws kan worden overgeschakeld;
- Efficiënt beleid. Nu geen doelstelling voor CO2-reductie, terwijl dat wel het doel is waar we naar streven! Verwoord zo’n doelstelling in CO2 en niet energiereductie. Het is een middel maar geen doel, net als duurzame opwekking! Om CO2-reductie te reduceren heb je stevige beprijzing CO2 nodig. De bsiness case moet kloppen. Hallen vol met fantastische oplossingen (zie op de Energiebeurs), maar als mensen in portemonnee voelen, gaan ze pas mee. De overheid kan subsidies geven, maar is vaak onbetrouwbaar, is het er nog wel over 5 jaar? Betrouwbare, voorspelbare stevige CO2-prijzen zijn nodig die de business case in het groen trekken.
- Ten derde: transparantie over risico’s. Over de energiesector gesproken, investeringen in kolen: doe je dat nog, toekomst? Investeringen in duurzame projecten? Ja, maar heel moeilijk en versnipperd. En we weten niet wat marketing is en wat echt innovatie is. We moeten de feiten scheiden van de fabeltjes. Het kom omdat er geen goede standaarden zijn waarin we risico’s kunnen kwantificeren. Duurzaamheid wordt erbij genomen in plaats van een business case die robuust is door CO2-besparing. Onbekend maakt onbemind! Het meenemen in beslissingsstructuren, zowel in bedrijven, banken als investeerders, helpt daarbij. Op de lange termijn: CO2 beprijzen en onzekerheid wegnemen. Dat zijn processen en elementen die van belang zijn in duurzame energietransitie.
Vervolgens gaf Mark Broekman (sector Manager Energie & Milieu bij PNO) een inleiding. De belangrijkste punten in zijn betoog waren:
- Benut subsidiemogelijkheden
- Meer investeren in energie-innovatie (boodschap aan overheid, gericht op energietransitie).
Als Mark kijkt naar de beschikbare subsidiemiddelen denk hij dat we nog op veel plekken subsidies niet benutten in de verschillende fasen van innovatie. Het is interessant om daar verder naar te kijken. Hij noemde onder meer Horizon 2020-programma als voorbeeld.
Er moet als tweede punt, meer geïnvesteerd worden in energie-innovatie. Meer in bewezen technologie dan in innovatie zelf maar hoe mooi zou het zijn om meer te verdelen? De focus moet liggen op thema’s als hernieuwbare energie en energiebesparing met dan specifiek op System Enabling Technologies! Smart grid, smart cities, afstemming vraag en aanbod: daar is nog veel te doen.Daar is goed overheidsbeleid voor nodig op focussen. Het zou tevens mooi zijn als er de financieringsregelingen weer terugkomen die puur gericht zijn op CO2-reductie.
Dorine Putman-Devilee (manager ASN Bank) nam als laatste spreker het publiek mee in de weerbarstige praktijk bij een bank.
Dorine ging eerst in op de missie van ASN Bank om in 2030 geheel klimaatneutraal te zijn. Een streven dat recent door de gehele Volksbank is overgenomen. Dat is een enorme uitdaging! Vervolgens vertelde ze dat de in Europees verband georganiseerde hypotheekverschaffers zich ernstige zorgen maken. Een bank die weet dat ie investeert in vastgoed waar paalrot zit, weet dat er een probleem is. Maar het niet energiezuinig zijn van woningen is eigenlijk hetzelfde als paalrot hebben. De banken beginnen wakker te worden op dit punt: er zit misschien ‘brown discount’ in de portefeuille waar wat aangedaan moet worden. Wat doen? Momenteel wordt de Nationale Hypotheekgarantie afgegeven op basis van inkomen en prijs van woning. Maar niet op totale woonlasten. Daar zit ‘de crux! Die moet je meenemen. De hypotheekadviseurs moeten meenemen hoeveel de betreffende woning nog af is van CO2-vrij zijn, Dat inzicht heeft de klant niet en is ook nu niet geneigd daaron te investeren. In de kantorenmarkt is de tool van ING zeer goed toepasbaar: op de website is het mogelijk gemaakt om gratis je eigen kantoor te laten scannen en dan krijg je inzicht in hoeveel geld nodig is om het kantoor CO2-neutraal te maken en hoe dit te financieren! Daar hebben we wat aan, proactief!
Dorien is in principe eigenlijk tegen subsidies!! We moeten wel de markt aanzwengelen. Dat kan alleen als we heel bewust CO2-beprijzing heel bewust doorvoeren! Veel subsidies zijn niet meer nodig als je op echte CO2-uitstoot een beprijzing hebt. Je krijgt dan een totaal andere markt. Veel minder ingewikkeld ook.
De weerbarstige praktijk rond de SDE-regeling. Er zijn veel toegekende SDE-subsidies in voorgaande jaren waar niets mee gedaan is. De banken willen niet zeggen ze. Het zijn echter de slechte bussinessplannen die binnenkomen. Die rammelen aan alle kanten, het zijn vaak ideetjes, losse flarden. Hoe komt dat? Iedereen moet opnieuw het wiel uitvinden. He komt ook omdat wij banken niet van tevoren zeggen, je moet het zo en zo doen. Als het misloopt, zeggen we niet, maar je had het toch zo moeten doen? Wat wij doen is het testen van het ondernemerschap, is het plan doorleefd, staat het er echt? Maar het gaat nu nergens meer over. Kleine projecten, postcoderoosprojecten, decentrale energie-opwekprojecten via SDE: ze schieten niet op. Want we blijven mieren over eigen statuten, iedereen inspraak, dat gaat zo niet! In Duitsland zijn voor het oprichten van een coöperatie standaarden. Banken hoeven daarbij niet te kijken naar punten en komma’s: wat de ondernemer verzonnen heeft is standaard! Dat is nog niet zo bij het aanvragen zakelijk krediet. De arrogantie van banken is tot nu toe geweest, minder dan miljoen nodig voor projectfinanciering met toeters en bellen, dan kom ik niet uit mijn stoel. Vanuit banken gezien heel logisch. Maar veel projecten hebben die schaal niet! Zonnepanelen op school, 50.000 euro, dat is het dan. Daarvoor is een gestandaardiseerde manier van werken nodig waarin voorzien is in de noodzakelijke regelingen. De Nederlandse Investeringsbank wil deze kar wel gaan trekken.
Het seminar werd afgesloten met een korte paneldiscussie met de sprekers onder leiding van Elmer van Krimpen (adjunct directeur F&B).
Met dank aan Joost Agterhoek (redacteur Ensoc Magazine/Ensoc.nl)
