Uit onderzoek van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) blijkt dat de grootste Nederlandse pensioenfondsen nog onvoldoende aandacht besteden aan het thema leefbaar loon. 39 van de 50 grootste pensioenfondsen werkten mee aan deze studie en van hen heeft 85% leefbaar loon niet opgenomen in het verantwoord beleggingsbeleid.
De studie ‘Living Wage: Challenges to overcome’ kijkt naar hoe Nederlandse pensioenfondsen omgaan met het thema leefbaar loon. De belangrijkste conclusie is dat hoewel pensioenfondsen leefbaar loon herkennen als een belangrijk onderwerp, de grote meerderheid aangeeft dat er veel uitdagingen in de weg staan van implementatie in het verantwoord beleggingsbeleid. Slechts 15% van de onderzochte pensioenfondsen heeft leefbaar loon expliciet opgenomen in het beleid.
26% van de onderzochte pensioenfondsen gaf aan dat een heldere, algemeen geaccepteerde definitie van leefbaar loon nog ontbreekt. Nog eens 26% wees naar het gebrek aan (inter)nationale standaarden en richtlijnen. 5% gaf aan dat de informatievoorziening op dit thema verbeterd moet worden. De VBDO onderzocht ook welke instrumenten het meest werden ingezet. 23% pensioenfondsen gaf aan dat leefbaar loon een van de criteria is voor uitsluiting, maar onduidelijk is hoeveel pensioenfondsen ook daadwerkelijk uitsluiten op basis van dit criterium. Een tweede veel gebruikte instrument is engagement. 21% van de deelnemende pensioenfondsen voert aantoonbaar engagement op dit onderwerp. Nog eens 18% geeft aan leefbaar loon mee te nemen in de selectie van bedrijven voor engagement. Ook gaf 55% aan engagement het effectiefste middel te vinden om leefbaar loon aan te kaarten.
Als aandeelhouders van grote bedrijven, kunnen pensioenfondsen een significant effect hebben op het beleid en de maatschappelijke impact van deze bedrijven. De uitdagingen met betrekking tot leefbaar loon liggen voornamelijk in de ketens van bedrijven. Deze ketens zijn door toenemende globalisering steeds complexer geworden. Productie wordt in groeiende mate uitbesteed aan landen waar weinig garanties op arbeidsrechten in het algemeen en leefbaar loon in het bijzonder, worden geboden. Hier ligt een belangrijke taak voor bedrijven, maar ook voor institutionele beleggers.
De VBDO is van mening dat pensioenfondsen de kennis en middelen die ze bezitten in dienen te zetten in plaats van te blijven hangen in de discussie rondom de uitdagingen. De VBDO beveelt meer samenwerking en transparantie aan.
Transparantie
Door de dialoog aan te gaan kunnen pensioenfondsen bedrijven motiveren transparanter te zijn over lonen in hun keten en hier helderder over te rapporteren. Pensioenfondsen kunnen zelf ook transparanter zijn over hoe ze hun beleid op leefbaar loon vormgeven en daarmee als voorbeeld dienen voor andere pensioenfondsen.
Samenwerking
De uitdagingen met betrekking tot leefbaar loon kunnen alleen door samenwerking overkomen worden. Naast onderlinge samenwerking tussen pensioenfondsen, kunnen pensioenfondsen ook nauwer gaan samenwerken met vakbonden en NGO’s, waar vaak de kennis van lokale arbeidsrechten ligt, die veelal ontbreekt bij pensioenfondsen en bedrijven. Met dergelijke samenwerkingsverbanden hebben pensioenfondsen de macht om aan te sturen op meer richtlijnen en criteria voor leefbaar loon. Het bundelen van dergelijke krachten kan een waarneembaar positief effect hebben op het leven van miljoenen arbeiders wereldwijd.
Leefbaar loon
Een leefbaar loon is een mensenrecht. In veel ontwikkelingslanden zijn lonen die verdiend worden gedurende standaard werkdagen te laag om te voldoen aan de basis-behoeftes van werknemers. De huidige standaarden voldoen vaak niet aan de definitie van inkomen zoals deze wordt gegeven in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: “een ieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, die hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekerd”. Een leefbaar loon heeft positieve impact op economische ontwikkeling en op het verminderen van armoede wereldwijd.
