Preventie door nu te investeren. Mensen kansen bieden. Daardoor kunnen gewelddadige conflicten, armoede, ongelijkheid, klimaatverandering of irreguliere migratie voorkomen of verminderd worden. Dat is een van de belangrijkste thema’s uit de beleidsnota Investeren in perspectief van minister Sigrid Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking waarmee de ministerraad vrijdag heeft ingestemd.
In de nota staat op welke punten het beleid van de bewindsvrouw zich in deze regeerperiode zal concentreren. ‘Een grotere inspanning gericht op preventie is hard nodig. Door daar nu sterker op in te zetten, voorkom je allereerst veel menselijk leed, maar ook miljardenuitgaven voor noodhulp, opvang in de regio en wederopbouw. Dat is beter voor de wereld en beter voor Nederland,’ aldus Kaag.
Andere opvallend aspecten uit haar nota zijn de proactieve handels- en investeringsagenda die er mede voor moet zorgen dat aanzienlijk meer middelgrote- en kleine bedrijven (MKB) ook in het buitenland actief worden (inclusief startups). En ook de grotere mogelijkheden voor het bedrijfsleven om bij te dragen aan de SDGs -de duurzame ontwikkelingsdoelen- nu de markten daarvoor aan het groeien zijn.
Instabiele regio’s
In lijn met de preventie-agenda van de minister verschuift de focus van het ontwikkelingsbeleid naar fragiele landen in de nabijheid van Europa: de Sahel, de Hoorn van Afrika, het Midden-Oosten en Noord-Afrika worden de nieuwe focusregio’s, omdat ook daar nog veel extreme armoede voor komt. Kaag: ‘Een verhoogde inzet voor meer stabiliteit, armoedebestrijding en economische groei die aan iedereen ten deel valt, is een investering die ook irreguliere migratie, met al het menselijk leed dat zich daarbij voordoet, tegengaat.’ Zo zal jaarlijks 60 miljoen euro worden vrijgemaakt voor nieuwe programma’s van (beroeps)onderwijs, werk en inkomen voor jongeren in deze focusregio’s.
Vrouwenrechten
Ook de aanpak van andere grondoorzaken van armoede kan in de focusregio’s op extra middelen rekenen, door verschuiving van programma’s waarmee de bestedingen met tenminste een derde toenemen. Zo krijgen rechten van vrouwen en meisjes een plek op alle beleidsterreinen. ‘Verbetering van hun positie, zowel seksuele als economische rechten, zal een groot verschil maken om hun perspectief op een beter leven te vergroten.’ Ook voor versterking van de rechtsstaat en veiligheid voor de bevolking wordt meer geld uitgetrokken. Daarmee wordt tevens een basis gelegd voor een beter investeringsklimaat voor ondernemers op de wat langere termijn.
Klimaat
Er komt een nieuw klimaatfonds, omdat met name ontwikkelingslanden met de grootste schade door klimaatverandering worden geconfronteerd. Nederlandse ondernemingen en kennisinstellingen zullen hierbij een grote rol spelen. Hun deskundigheid staat internationaal hoog aangeschreven en kan zowel de betrokken landen vooruithelpen als profijtelijke nieuwe markten aanboren. Per jaar gaat 40 miljoen euro naar het fonds voor klimaatinvesteringen. Het gaat hier om geld dat uiteindelijk een veelvoud aan investeringen moet opleveren door de participatie van het bedrijfsleven. Nog eens 40 miljoen wordt op andere wijze aan klimaat en ontwikkeling besteed.
Innovatieve noodhulp
In het regeerakkoord van het kabinet zijn ook een grotere inzet op humanitaire hulp en opvang in de regio vastgelegd. In totaal gaat het om een extra bedrag van 290 miljoen per jaar. Daarbij hecht minister Kaag zeer aan innovatie voor ondersteuning van miljoenen vluchtelingen en ontheemden. Effectiever gebruik van digitale data en cash hulp zijn hiervan voorbeelden. Ander belangrijk punt is psychosociale hulp aan mensen uit oorlogsgebieden. ‘Vaak hebben zij verschrikkelijke dingen gezien of aan den lijve ondervonden. Vluchten op zichzelf betekent al stress. Als daar gruwelijkheden bovenop komen, kunnen trauma’s ontstaan waarvoor specifieke behandeling nodig is. Daar zijn nu te weinig voorzieningen voor,’ stelt de minister. Ze wijst erop dat goede psychosociale hulp niet alleen belangrijk is voor getraumatiseerde mensen zelf, maar net zo goed voor hun gezinsleden en verdere omgeving. Deze kan er ook toe bijdragen dat voorkomen wordt dat onverwerkte emoties en frustraties mensen vatbaar maakt voor radicalisering.
Verdienvermogen
Nederland is de vierde meest concurrerende economie wereldwijd. Een derde van ons nationaal inkomen en onze banen komt door handel met het buitenland. Behoud daarvan en waar mogelijk versterking van ons internationale verdienvermogen is essentieel voor onze welvaart. Daarvoor is een pro actieve handelsagenda nodig. Kaag: ‘Nederlandse ondernemingen zijn in meerdere sectoren topspelers. Denk aan water, voeding of logistiek. Zij zijn bij uitstek geschikt om bij te dragen aan oplossingen voor de grote maatschappelijke vraagstukken van deze tijd zoals vastgelegd in de SDGs. Goed voor henzelf, voor Nederland en de landen waar ze actief worden.’ Met het oog daarop richt minister Kaag de economische diplomatie sterker op innovatiesamenwerking en het aanboren van nieuwe markten en wordt bundeling van krachten tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden sterk gestimuleerd.
MKB
Maar met name voor het MKB is er nog een wereld te winnen. ‘Daar gaan we ze bij helpen. Daarom wordt ingezet op verbetering van de dienstverlening aan het MKB en startups,’ aldus de minister. Dit gebeurt onder meer door versnippering aan te pakken waardoor de dienstverlening wordt geoptimaliseerd. Een ander belangrijk onderwerp is dat Nederland in deze tijd van groeiend protectionisme op de bres zal blijven staan voor behoud en verdieping van het multilaterale handelssysteem, met aandacht voor onder meer een gelijk speelveld en duurzaamheid.
SDGs
De 17 duurzame ontwikkelingsdoelen (SDGs) waarover alle landen van de wereld in 2015 afspraken hebben gemaakt in VN-verband, vormen voor Kaag de leidraad voor haar beleid. Met als meest in het oog springende: uitbanning van extreme armoede in 2030. Maar ook andere essentiële zaken zijn daarin terug te vinden, zoals een einde aan honger, goed onderwijs voor iedereen, gelijke rechten voor mannen en vrouwen en duurzame consumptie en productie. Kaag: ‘De ambities zijn even groot als onvermijdelijk. Een leefbare wereld is in het belang van ons allemaal. Van burgers, bedrijven en overheden. Dat vraagt om een enorme gezamenlijke inspanning. Nederland is klaar voor investeringen in dat perspectief’. Ter onderbouwing hiervan wordt een nieuw SDG-fonds gelanceerd. Dit is een partnerschap van overheid, ondernemingen, maatschappelijke groeperingen en kennisinstellingen.
