Drie van de zeven grootste verzekeringsgroepen in Nederland reageren niet of volstrekt onvoldoende als bedrijven waarin ze beleggen betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen. De vier andere verzekeraars pakken hun verantwoordelijkheid om mensenrechten te respecteren aanzienlijk beter op. Dit blijkt uit nieuw onderzoek van de Eerlijke Verzekeringswijzer. Daarin scoort Allianz het slechtst. Ook APG scoort slecht, en Aegon ruim onvoldoende. Achmea haalt de hoogste score, gevolgd door Vivat, ASR en op enige afstand NN Group.
Het onderzoek richtte zich op tien delfstofwinnende bedrijven die langdurig betrokken zijn bij ernstige mensenrechtenschendingen en waarin de zeven verzekeraars samen bijna 4 miljard euro investeren. Doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de wijze waarop de verzekeraars de schendingen beoordelen, of en zo ja welke actie zij daarop ondernemen en hoe transparant zij hierover zijn.
De verzekeraars moeten volgens internationale normen zeer zorgvuldig zijn bij het selecteren van bedrijven waarin ze beleggen en actie ondernemen wanneer deze bedrijven mensenrechten schenden. Veelal gaat het daarbij om de rechten van lokale gemeenschappen, zoals het recht op gezondheid of het fundamentele recht op (schoon) water.
Lundin Petroleum en Shell
Een van de bedrijven in het onderzoek betreft de Zweedse olie- en gasmaatschappij Lundin Petroleum, dat in de jaren ’90 naar olie zocht in Zuid-Soedan. In Zweden loopt op dit moment een strafrechtelijk onderzoek tegen dit bedrijf vanwege medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden gepleegd door strijdende partijen in gevecht om controle over de olievelden. Aegon en Vivat beleggen beide in Lundin, maar waar Vivat gesprekken voerde met Lundin over haar mogelijke rol tijdens en na de gebeurtenissen, gaf Aegon geen enkele blijk van aandacht voor de kwestie.
Een ander voorbeeld zijn mensenrechtenschendingen als gevolg van oliewinning door Shell in de Nigerdelta in Nigeria. Shell doet al decennialang veel te weinig om de olievervuiling op te ruimen en de lokale bevolking te compenseren voor geleden schade. APG en NN Group beleggen beide in Shell en deden ook beide onderzoek naar wat er mis ging en wat Shell kan doen. APG wilde echter geen openheid van zaken geven over de details van hun bemoeienis, terwijl NN Group wel liet zien welke doelen waren geformuleerd om Shell te bewegen haar verantwoordelijkheid te nemen.
Enkele belangrijke conclusies
- Allianz kreeg de slechtste beoordeling van de Eerlijke Verzekeringswijzer (laagste score: ‘zeer slecht’). Allianz screent de bedrijven waarin ze belegt niet specifiek op mensenrechtencriteria, waardoor bedrijven die mensenrechten schenden bij Allianz buiten beeld kunnen blijven. Verder is Allianz niet transparant over de vraag of en zo ja hoe het concern deze bedrijven op de schendingen aanspreekt. Wel gaf Allianz in reactie op het onderzoeksrapport aan dat het de aanbevelingen van de Eerlijke Verzekeringswijzer om tot verbeteringen te komen ter harte zal nemen, in 2018 de aanpak zal verfijnen en de nodige aanpassingen zal doorvoeren.
- De beoordelingen van APG (‘slecht’) en Aegon (‘ruim onvoldoende’) laten zien dat ook deze beide verzekeringsgroepen ondermaats scoren. In enkele gevallen wordt een schending wel onderzocht, maar in te weinig gevallen konden APG en Aegon aantonen dat ook daadwerkelijk actie wordt ondernomen.
- NN Group scoort ‘voldoende’. Zij belegt in acht van de tien onderzochte bedrijven en toonde aan dat zij met twee daarvan, en tevens met zes andere bedrijven in vergelijkbare omstandigheden, kritische gesprekken voert.
- Bij Achmea (hoogste score: ‘uitstekend’), Vivat (‘zeer goed’) en ASR (‘goed’) is in het geval van schendingen door bedrijven waarin deze drie verzekeraars beleggen het proces van beoordeling van de schendingen, de te ondernemen actie en de transparantie daarover, goed op orde.
‘We willen dat de verzekeraars vanuit hun beleggersrol hun verantwoordelijkheid nemen om de mensenrechten te respecteren’, zegt Titus Bolten namens de Eerlijke Verzekeringswijzer. ‘In de praktijk blijkt dat schendingen onder druk van investeerders kunnen worden verminderd of zelfs beëindigd. Helaas bieden bedrijven dan veelal nog geen genoegdoening aan de slachtoffers van de schendingen. Uit dit onderzoek komt ook naar voren dat lang niet alle verzekeraars hier voldoende aandacht aan besteden in hun kritische dialoog met de bedrijven’, stelt Bolten. ‘Als ook Allianz, APG en Aegon, nota bene de drie grootste investeerders in dit onderzoek, hierover structureel en liefst gezamenlijk met de vuist op tafel zouden slaan bij de betrokken bedrijven, zou er zeker meer bereikt kunnen worden voor de slachtoffers.’
De Eerlijke Verzekeringswijzer is een samenwerkingsverband van Amnesty International, FNV, Milieudefensie, Oxfam Novib, PAX en World Animal Protection. Dit praktijkonderzoek, waarin Amnesty en PAX namens de Eerlijke Verzekeringswijzer de lead hadden, is uitgevoerd door Profundo.
Download het onderzoeksrapport in het Engels of de Nederlandse samenvatting
