Waar je ter wereld ook komt, overal wordt goud herkend als een symbool van rijkdom. De goudhandel is een miljardenbusiness en goud is een onmisbaar onderdeel van de beleggingsportefeuille. Al die rijkdom en weelde komt echter niet ten goede van de mensen die hun leven riskeren om het uit de aarde te halen. Het is bovendien niet meteen een symbool van duurzaamheid. Daarom biedt Fairtrade International sinds 2011 fairtradegoud aan. Hiermee garandeert het dat mijnwerkers een eerlijke prijs voor hun goud krijgen, dat ze niet worden uitgebuit en dat een deel van het geld naar de lokale gemeenschap doorstroomt.
Goud gaat vaak samen met uitbuiting
Goud is een metaalhoudend gesteente dat van nature voorkomt in de aardkorst. Het kan in rivieren worden gevonden, maar het is toch vooral in mijnen te vinden. Er zijn grote bedrijven met eigen goudmijnen, maar ongeveer negentig procent van alle gouddelvers zijn kleinschalige en artisanale mijnwerkers. Ze wonen vaak afgelegen, werken in illegale mijnen en ze worden uitgebuit. Meestal kunnen ze niets anders dan aan veel te lage tarieven hun goud verkopen. Zelden zijn hun opbrengsten voldoende hoog om hun gezin te onderhouden en daarom nemen ze steeds meer risico’s. Ze gaan gretig met explosieven om en ze gebruiken chemische stoffen als kwik. Ze weten heus wel dat kwik schadelijk is voor zowel mens als milieu, maar ze kunnen niet anders.
Een eerlijke prijs voor goud
Dit alles is waarom Fairtrade International fairtradegoud aanbiedt. Fairtrade International werkt enkel samen met ASM’s (artisanal and small-scale mining groups). Dergelijke ASM’s verschillen sterk van multinationale ondernemingen die mijnbouwconcessies van de overheid krijgen. In veel gevallen hebben ASM’s geen winningsrechten, wat net een van de redenen is waarom de mijnwerkers zo kwetsbaar zijn voor uitbuitingspraktijken. Fairtrade International helpt dergelijke ASM’s om een wettelijke status te verkrijgen en hen zo los te wrikken van dergelijke uitbuitingspraktijken.
Tegelijkertijd worden de mijnen omgevormd tot fairtradegoudmijnen. Deze goudmijnen moeten de standaarden van Fairtrade International volgen. Zo is de veiligheid gegarandeerd en worden er geen chemische en gevaarlijke middelen gebruikt. Daarnaast bevatten de fairtradestandaarden regels omtrent vrouwenrechten en milieubescherming en een verbod op kinderarbeid. In ruil krijgen de werknemers een gegarandeerde minimumprijs voor hun goud. Dit is vastgelegd op 95% van de prijs die door de LBMA wordt vastgelegd.
Daarbovenop ontvangen ze premies die naar gemeenschapsprojecten vloeien. Op dit moment bedraagt deze premie 2.000 USD per kilogram goud. Het is de lokale mijnbouwcoöperatie die kiest hoe de premie zal worden gebruikt. Op deze manier dragen de mijnwerkers samen met Fairtrade International bij aan onder meer de lokale gezondheidszorg en het lokale onderwijs.
Niet beschikbaar in Nederland
Voor wie interesse heeft in fairtradegoud is er slecht nieuws. Sinds 1 januari 2020 maken fairtradegoud en -zilver geen deel meer uit van het Nederlandse portfolio van Fairtrade International. Het draagvlak was onvoldoende groot en de Nederlandse afdeling besliste dan ook om de focus naar andere productcategorieën te verleggen. Bij Goudonline raden ze daarom aan om de levenscyclus van goud te verhogen door oud goud te verkopen. Oude gouden munten, kettingen en sieraden kunnen namelijk een tweede leven krijgen. Hoe meer goud er wordt hergebruikt, hoe minder er uit de aardkorst moet worden gehaald.
