Links
Download het rapport met de resultaten (pdf)
Werkgroep Maatschappelijk Beleggen van de Vereniging van Beleggingsanalisten
(Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 11 april 2003).
Ondanks de beursmalaise wint duurzaam beleggen terrein bij de pensioenfondsen. Maar een goed milieubeleid weegt niet zo zwaar mee. Corruptie en overtreding van wetten en regels des te meer.
Heeft een pensioenfonds de taak om duurzaam te beleggen? De resultaten van een onderzoek naar de ontwikkeling van duurzaam beleggen binnen de Nederlandse pensioenfondsen lijken die vraag met ja te beantwoorden. De Nederlandse beursgenoteerde bedrijven zijn gewaarschuwd. Het onderzoek ‘Tussen meerwaarde en moraal’ van Universiteit Nyenrode en de Vereniging van Beleggingsanalisten laat zien dat bijna 17% van de Nederlandse pensioenfondsen al een beleid heeft ontwikkeld voor duurzaam beleggen, dat zo’n 19% bezig is een beleid te ontwikkelen en dat ongeveer 23% concrete plannen heeft voor beleidsontwikkeling of daarover nadenkt.
Beleid is één, maar verantwoording afleggen over dat beleid is misschien nog belangrijker, zo blijkt. Maar liefst 82% van de respondenten geeft aan dat pensioenfondsen in het openbaar verantwoording moeten afleggen over hun beleggingsbeleid. Daarnaast vindt 64% dat de verantwoording over het gevoerde duurzaamheidsbeleid moet plaatsvinden naast de reguliere financiële verantwoording. Dat laatste is wettelijk verplicht. 57% van de pensioenfondsen vindt dat hun deelnemers, klanten en andere betrokkenen op de hoogte moet zijn van de overwegingen waarom een pensioenfonds in een bepaald bedrijf heeft belegd.
De belangrijkste redenen om dat beleid te ontwikkelen zijn: op een praktische manier invulling geven aan de verantwoordelijkheid van het pensioenfonds (27,3%), het past bij de missie van het pensioenfonds (25%) en het sluit aan bij het denken over corporate governance (20,5%), het stimuleren van duurzaam beleggen leidt tot een hoger rendement (18,2%) en draagt bij aan de reputatie van het pensioenfonds (18,2%). Veel pensioenfondsen verwachten dus door duurzaam beleggen een beter rendement op de lange termijn. Vooralsnog is daar nog geen bewijs voor. Het jongste onderzoek laat vooral zien dat duurzaam beleggen een vergelijkbaar rendement oplevert als traditioneel beleggen.
De onderzoekers hebben de pensioenfondsen ook gevraagd naar hun beleggingsstrategie voor duurzaamheid. Daaruit blijkt dat de meeste (45,5%) investeren in zogenoemde best-in-class-bedrijven. Dat betekent dat gekeken wordt naar een sector en dat de onderneming die het beste presteert op de duurzaamheidscriteria in de portefeuille terechtkomt. Bijna 30% selecteert door bedrijven die niet aan de gestelde criteria voldoen uit te sluiten. Daarnaast wordt gekeken naar de sociale en maatschappelijk risico’s en naar milieurisico’s. Pensioenfondsen baseren hun oordeel op informatie en stemrecht bij de algemene aandeelhoudersvergadering. Uit het onderzoek blijkt ook dat pensioenfondsen niet zitten te springen om een direct contact met ondernemingen. Slechts 13,6% ziet de directe dialoog als bruikbare strategie. Ook blijkt dat pensioenfondsen vooral aandacht besteden aan moreel getinte en juridische thema’s als schending van de mensenrechten, corruptie en het houden aan de wet. Milieu, transparantie of corporate governance zijn minder belangrijk voor hun beleid. Dat is verrassend omdat de laatste twee thema’s nu het gesprek van de dag zijn.
Pensioenfondsen zijn evenwel tevreden over de informatie die zij van bedrijven krijgen. Slechts een vijfde vindt dat de kwaliteit van de informatie niet volstaat. Terwijl bijna 83% van de respondenten het eens is met de stelling dat informatie over duurzame prestaties bijdraagt aan een betere inschatting van de financiële risico’s. Maar zelf zoeken ze niet actief naar deze informatie. Slechts vier pensioenfondsen laten eigen medewerkers actief zoeken naar duurzaamheidsinformatie. Zes pensioenfondsen werken samen met een informatieleverancier en een pensioenfonds haalt zijn informatie bij twee duurzamheidsonderzoeksbureaus.
Marleen Janssen Groesbeek
De opzet van het onderzoek
Universiteit Nyenrode en de Vereniging van Beleggingsanalisten wilden een scherper beeld krijgen van de recente ontwikkelingen over duurzaam beleggen bij pensioenfondsen. Daarom zijn in het najaar van 2002 in totaal 300 enquêteformulieren toegezonden aan 83 bedrijfstakpensioenfondsen en 217 ondernemingspensioenfondsen. In maart 2003 waren daarvan 44 formulieren ingevuld teruggezonden.
Dat is een retourpercentage van 15%. Dit cijfer is laag, maar omdat de pensioenfondsen die meededen 68,4% van het belegd vermogen vertegenwoordigen geven de resultaten toch een sterke indicatie van de ontwikkeling van duurzaam beleggen binnen de Nederlandse pensioenfondsen.
Omdat het aannemelijk is dat vooral pensioenfondsen die bezig zijn met of denken over een beleid voor duurzaam beleggen geantwoord hebben, kan het onderzoek een kleine positieve vertekening geven.
