Sociaal rendement loont

(Gepubliceerd in Het Reformatorisch Dagblad van 25 januari 2003).

Over het antwoord op de vraag of er zoiets is als christelijk ondernemen, bestaat

bepaald geen eenstemmigheid. Over christelijk beleggen lopen de meningen zo
mogelijk nog verder uiteen. Beleggen met het oog op "sociaal rendement" kan
wel. De organisatie Oikocredit biedt kansarme mannen en vrouwen met
ondernemerstalent in zogenaamde achtergestelde gebieden nieuwe
vooruitzichten. En de drijfveren zijn wel degelijk christelijk te noemen.
Het nieuws kwam begin deze maand naar buiten: het Oikocredit
Nederland Fonds heeft de goedkeuring van de Autoriteit Financiële Markten in
zijn zak. Een aanvraag bij de Belastingdienst voor erkenning als sociaal
ethisch fonds is inmiddels de deur uit. De hoop bestaat dat die status rond
1 april in de boeken kan worden bijgeschreven.

Eerst wat historie. De basis van wat nu Oikocredit heet, werd eind jaren
zestig gelegd door de Wereldraad van Kerken. Op welke wijze beleggen kerken
hun financiële reserves, zo luidde de vraag. Wat bleek? "Kerken handelden
als gewone beleggers. Het geld ging daarmee ook naar activiteiten die te
maken hadden met tabak, wapens en alcohol", vertelt fondsbeheerder Arnold
Abbema. "Maar wat te denken van armoede, onrecht en achterstelling? Kon niet
beter worden geïnvesteerd in de bestrijding daarvan"

Microkredieten
Een en ander leidde in 1975 tot de oprichting van een internationale
organisatie, met als doel leningen te verstrekken aan arme mensen in
ontwikkelingslanden. Abbema: "Die ondernemers kunnen niet terecht bij
commerciële banken omdat ze volgens de heersende maatstaven niet voldoende
zekerheden kunnen stellen." Oikocredit ziet dat anders. Microkredieten
bewijzen in de praktijk wel degelijk hun waarde, zo blijkt. "Meer dan 85
procent van het door Oikocredit uitgeleende kapitaal is in de afgelopen 28
jaar terugbetaald. Het voldoen aan afbetalingsverplichtingen vormt meestal
geen enkel probleem. En met een lening zijn mensen in staat een beter leven
op te bouwen."
Voor deze vorm van ontwikkelingssamenwerking -"let op: we geven niet, we
lenen!"- trekt Oikocredit kapitaal aan. In de beginjaren bleken kerken niet,
zoals gehoopt, massaal mee te doen. Abbema: "Voor veel penningmeesters was
het geringe financiële rendement niet acceptabel. Maar wonderlijk genoeg
reageerden individuele gemeenteleden wel enthousiast." Ook verschillende
kerken en parochies nemen nu deel.
In 1976 werd Oikocredit Nederland opgericht. In totaal hebben inmiddels zo’n
zevenduizend deelnemers ongeveer 40 miljoen euro belegd. Wereldwijd gaat het
om zo’n 175 miljoen euro. "Niet het bedrag van inleg is van belang voor de
stemverhouding. Een kerk in Angola die 200 euro in Oikocredit heeft zitten,
telt even zwaar mee als Oikocredit Nederland met 40 miljoen euro", legt
Abbema uit. Het doel is niet voor tweeërlei uitleg vatbaar: een eerlijker
verdeling van de welvaart in de wereld.
De normen die Oikocredit hanteert, liggen uiteraard in de sfeer van ethisch
verantwoord ondernemen. Zo moet het geld ten goede komen aan arme en
achtergestelde mensen en is het milieu belangrijk, om een paar punten te
noemen. "Maar we hanteren ook duidelijke terugbetalingseisen. Het geld moet
uiteindelijk terugkomen bij de investeerders. Oikocredit werkt in feite als
een soort bank."
Het "sociale rendement" is eigenlijk niet in geld uit te drukken. "Het gaat
ten diepste om christelijke bewogenheid", meent Oikocredit voorlichter
Leendert Bos. Toch is het financiële gewin dat een belegging in Oikocredit
kan opleveren niet iets om de neus voor op te halen. De laatste twaalf jaar
werd tien keer het maximaal toegestane dividend van 2 procent uitgekeerd.
Let wel: óók de laatste jaren, waarin het gros van de beursfondsen dikke
rode cijfers noteerde. Abbema: "Een belegging brengt risico’s met zich mee,
maar die zijn bij Oikocredit beperkt. We spreiden onze leningen zoveel
mogelijk -Oikocredit heeft leningpartners in meer dan tachtig landen- en er
is behalve een stroppenpot van 20 procent van de uitstaande leningen
inmiddels ook een flinke reserve opgebouwd van 3 procent van het ingelegde
kapitaal. Deelnemers -instappen is mogelijk vanaf 200 euro- hebben tot nu
toe altijd hun inleg teruggekregen als zij daar om vroegen."

Financiële voordelen
Erkenning als sociaal ethische beleggingsfonds door de fiscus brengt straks
nog een paar financiële voordelen met zich mee. Zo mag de participant een
extra heffingskorting van 1,3 procent over het ingelegde bedrag opvoeren.
Verder geldt voor sociaal ethische beleggingen (evenals voor zogenaamde
‘groene’ beleggingen) een vrijstelling in box 3. Dit kan het rendement met
nog eens 1,2 procent verhogen. Opgeteld bij het dividend is dus een
jaarwinst van 4,5 procent haalbaar. Abbema: "Duizend euro op een
spaarrekening levert misschien ook een leuk rendement op, maar bij
Oikocredit laat je je 1000 euro ook nog eens werken voor je medemens. Dát
noem ik christelijk."