(Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 3 augustus 2002).
Duurzaam beleggen lijkt het slachtoffer te worden van zijn eigen succes. Het zit zo in de lift dat het nieuwe kabinet het niet langer wil stimuleren. Betrokkenen komen daartegen in het geweer.
Het afschaffen van de belastingsubsidies op beleggingen in durfkapitaal (’tante Agaath’) en maatschappelijke doelen levert het nieuwe kabinet structureel euro 100 mln op. Dat is niet veel. Het totaal aan alleen maatschappelijke beleggingen bedroeg vorig jaar al euro 5,4 mrd. Maar voordat de fiscale stimuleringsregeling in 1996 werd ingevoerd ging er nog ‘maar’ euro 880 mln om in groene en ethische beleggingen.
Betrokkenen wijzen naar die cijfers om hun bewering te staven dat de stimuleringsregeling een groot effect heeft. Huib Bor bijvoorbeeld, biologisch melkveehouder en voorzitter van de vakgroep biologische landbouw van LTO Nederland. In zijn sector wordt een fors beroep gedaan op het Nationaal Groenfonds, dat met behulp van de fiscale regeling relatief goedkoop kapitaal kan aantrekken. Als die mogelijkheid geheel of ten dele wegvalt zal dat bestaande bedrijven de kop niet kosten, zegt Bor. ‘Die hebben de weg naar de markt wel gevonden, maar de regeling blijft belangrijk voor nieuwe bedrijven. De vernieuwing moet doorgaan, en daar heb je instrumenten voor nodig’, aldus de LTO’er.
Zijn gelijk lijkt te worden bevestigd door nieuwe cijfers over de de markt voor duurzaam beleggen . Ze zijn verzameld door de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) in samenwerking met de vakgroep financiering, belegging en accounting van de Rijksuniversiteit Groningen. Er werd altijd al ethisch gespaard en belegd. Voor de ‘rente zonder bijsmaak’ van de Algemene Spaarbank Nederland hebben steeds mensen gekozen. Maar specifiek groen sparen en groen beleggen kent Nederland pas sinds de invoering van de fiscale stimuleringsregeling in 1996, zo blijkt ook uit de cijfers. En het geheel van groen en maatschappelijk beleggen heeft onder invloed van die regeling een fenomenale groei doorgemaakt, vooral als het wordt afgezet tegen regulier beleggen en sparen.
Zo groeiden de duurzame beleggingen in 2001 met ruim 17% tot euro 1,7 mrd. Het regulier beleggen nam in dat jaar af met bijna 7%. Het duurzame sparen steeg in 2001 met 16,5% tot euro 3,6 mrd. Het reguliere sparen nam in dat jaar ook nog toe, maar met 14% minder snel dan het duurzame.
Het succes van de regeling blijkt ook uit de groei van het aantal duurzame spaar- en beleggingsfondsen, van 17 in 2000 tot 24 per ultimo 2001. En dan zijn VBDO en RUG nog kieskeurig in hun onderzoek. Meegeteld zijn uitsluitend fondsen die zich exclusief richten op de schoonste of sociaalste bedrijven in sectoren. De zogeheten teakhoutfondsen vallen daarom af, maar ook de Ohra-fondsen voor milieutechnologie.
Duurzaam beleggen is allang niet meer het terrein van pioniers als ASN, Triodos Bank en Rabobank. ABN Amro heeft haar ‘duurzame wereldfonds’. Aegon , ING , Robeco en Postbank hebben vergelijkbare fondsen.
Kortom, het gaat zo goed dat de onderhandelaars in de kabinetsformatie er geen probleem mee hadden de fiscale stimuleringsregeling te schrappen. Hun redenering was dat de stimuleringsregeling haar werk heeft gedaan. Dat nu bestrijden de vele financiële instellingen en maatschappelijke organisaties die zich vrijdag achter een protestactie van de VBDO tegen het afschaffen van de fiscale regeling hebben geschaard. De ethische fondsen dienen sociale en ecologische doelen en moeten daarom volstaan met een marginaal rendement. Dat beleggers daar toch geld in willen steken heeft volgens betrokkenen alles te maken met de fiscale stimuleringsregeling. Die regeling zet een premie op verantwoord gedrag en dat waarderen mensen, zo menen zij te weten.
Zonder de regeling blijven alleen ‘echte’ idealisten bereid goede doelen te steunen met hun spaargeld, is hun redenering. Zoals de spaarders die altijd al ‘rente zonder bijsmaak’ wilden. Hun aantal groeit overigens wel, zo valt ook uit de nieuwe cijfers af te leiden. De helft van alle maatschappelijke beleggingen van dit moment valt namelijk niet onder de fiscale stimuleringsregeling.
