(Gepubliceerd in Trouw op 6 juni 2003).
Religieuze instellingen in Nederland hebben samen miljarden euro’s aan vermogen. Slechts een deel daarvan wordt duurzaam belegd. ING Bank wil dat aandeel vergroten, maar de beheerders van kerkelijke gelden blijven voorzichtig.
Geld is nuttig en noodzakelijk, maar geen doel op zich. Daarover zijn de vertegenwoordigers van religieuze instellingen, samengekomen in een voormalig klooster in Vught, het eens. Want of ze nu een abdij, een klooster of een gemeente vertegenwoordigen, zij moeten zorgen dat de pater, de zuster en de dominee hun werk kunnen doen.
,,Ons motief is het in stand houden van de kerkelijke erediensten”, zegt penningmeester N. Bins van de Haagse Gereformeerde Kerk. En daarvoor is geld nodig dat belegd moet worden, weet hij. ,,Je doet het om te zorgen dat de kerk een financieel handvat heeft om haar taak uit te oefenen.” Met ongeveer zestig collega-beheerders van ‘reli-vermogens’ kwam Bins gisteren naar Vught voor een presentatie over duurzaam beleggen door ING Bank.
Na een inleiding van filosoof Hans Achterhuis komt Jaap van den Ende, chief investment officer ING Europe, ter zake: De economische groei stagneert en de bedrijfswinsten herstellen maar matig. De bodem van de beurzen moet zo langzamerhand wel in zicht zijn, maar het herstel laat nog op zich wachten. En let op: Na de aandelen kunnen de obligaties wel eens een tegenvaller opleveren, want de rente blijft laag of daalt zelfs nog wat.
Dat is zuur voor zijn kerk, erkent Bins. Want hij belegt, voorzichtig, uitsluitend in obligaties. ,,Door de rentedalingen verminderen onze opbrengsten. Dat is heel moeilijk op te vangen. Wij beleggen helemaal niet in aandelen.” De Haagse gereformeerden hebben, net als meer aanwezigen, voor zekerheid gekozen. Met de val van KPN en Ahold is maar weer eens gebleken dat veilige aandelen niet bestaan. In orthodox-protestantse kring heeft softwarebedrijf Baan eerder al veel wantrouwen gezaaid. Want de gebroeders Baan, zelf afkomstig uit de streng-christelijke hoek, bleken niet betrouwbaar.
ING wil de zoekende beheerder van kerkelijke vermogens een handvat bieden: gespreid beleggen (in aandelen, obligaties, onroerend goed en spaargeld) en dat volgens duurzame criteria. Iedere gezindte heeft daarbij haar eigen voorkeur, weet Harry Hummels, directeur duurzaam beleggen bij ING Bank. De Zusters van Liefde hebben vooral oog voor de mensenrechten, de Fraters van Tilburg voor de kansarmen en de Franciscanessen voor het milieu. Want de gevaren liggen bij het beleggen op de loer: vervuiling, uitbuiting, kinderarbeid, wapens, tabak, alcohol, corruptie en discriminatie. Geen nood, betoogt Hummels. ,,Wij kunnen rekening houden met uw wensen. U kunt bedrijven uitsluiten, maar u kunt ook uw invloed aanwenden en zo uw kapitaal een stem geven.” Bijvoorbeeld door kritische vragen te stellen op aandeelhoudersvergaderingen. ,,Bedrijven zijn daar in toenemende mate gevoelig voor.”
,,Duurzaam beleggen is een instrument om te streven naar een betere wereld”, zegt Hummels en hij citeert de Heilige Franciscus: ‘Enkelen kunnen preken met woorden, maar iedereen kan preken met daden.’ ING biedt daarom alle aanwezigen aan de beleggingsportefeuille gratis door te lichten op haar duurzaamheid. ,,Maak misbruik van ons”, roept Monique Nooteboom, consultant duurzaam beleggen enthousiast.
Maar de duurzamen hebben nog heel wat zendingswerk te verrichten in de wereld van de religieuze vermogens. Circa tien procent daarvan wordt nu duurzaam beheerd, weet Hummels’ collega Theo Brouwers. Het is voor ING ook moeilijk deze markt in kaart te brengen, erkent hij. ,,De protestanten zijn erg gefragmenteerd. Van de katholieken hebben we meer overzicht, maar daar kan het weer gebeuren dat de vermogensbeheerder bijvoorbeeld in Chili zit.”
Penningmeester Bins kiest niet onvoorwaardelijk voor duurzaamheid. ,,We gaan niet in een bedrijf beleggen alleen omdat ze ethisch goed overkomen.” Bepaalde sectoren, zoals de wapenindustrie, sluit hij wel uit. Toch is een goede opbrengst wel belangrijk, beseft hij, ook vanwege het teruglopende kerkbezoek. ,,Op termijn pakt dat slecht uit, al kunnen we nog even interen. We moeten predikanten en kerkgebouwen afstoten. De opbrengst beleggen we dan weer om andere kerken open te kunnen houden.”
