(Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 11 december 2003).
Volgens ‘Tabaksblat’ moeten de pensioenfondsen zich meer bemoeien met goed bestuur. Dat is goed voor het rendement en de samenleving vraagt erom.
Dat zeggen Harry Hummels, hoogleraar duurzaam beleggen aan Universiteit Nyenrode, en Rob Bauer, universitair hoofddocent in Maastricht en verbonden aan ABP Vermogensbeheer. Gisteren was een groot aantal bedrijfstak- en ondernemingspensioenfondsen bijeen in Amsterdam om te discussiëren over actievere bemoeienis met ondernemingsbeleid, het gedrag van de onderneming en goed bestuur.
Hummels en Bauer noemen dat ‘corporate engagement’. Zij moedigen pensioenfondsen aan meer samen te werken bij hun optreden op aandeelhoudersvergaderingen en in de directe gesprekken met het ondernemingsbestuur. Bauer: ‘In het Verenigd Koninkrijk bestaat er al zo’n samenwerkingsverband, de National Association of Pension Funds, de NAPF.’ Bauer is erg gecharmeerd van de samenwerking van NAPF met het Amerikaanse Institutional Shareholder Services (ISS). ‘ISS heeft een ratingsysteem voor goed bestuur van internationale ondernemingen. De Britse pensioenfondsen kunnen daar nu gebruik van maken.’ Volgens de code-Tabaksblat is de controle door institutionele beleggers als aandeelhouders niet een recht, maar een verplichting. Zij moeten een volwaardige rol spelen in het systeem van ‘checks and balances’ in de vennootschap.
Hummels en Bauer constateren dat de fondsbeheerders van vooral kleine pensioenfondsen wat terughoudend zijn met corporate engagement. Bauer: ‘Het argument dat wij vaak horen is: het is te duur. Of ze willen zich niet uitspreken over een onderneming omdat ze bevreesd zijn dat het pensioenfonds van die betreffende onderneming zich vervolgens negatief uitlaat over hun eigen bedrijf. Of ze zijn bang dat het zich publiekelijk uitspreken over de tekortkomingen van een onderneming de aandelenkoers negatief beïnvloedt. Een ander argument is dat ze denken dat ze te weinig macht hebben, omdat ze maar over een klein percentage aandelen beschikken. Ik begrijp het wel, maar eerlijk gezegd zijn het allemaal drogredenen. Als de pensioenfondsen niet zelf in dialoog treden of gebruikmaken van hun stemrecht, wordt het uiteindelijk via de wet of via een code geregeld.’ Bovendien blijkt uit internationaal onderzoek dat bedrijven die zich houden aan de regels voor goed bestuur een hoger rendement hebben dan ‘slecht geleide ‘ bedrijven. Dat verschil kan oplopen tot meer dan 8%.
‘De grote uitdaging van dit moment is het herstel van vertrouwen in de financiële markten en in bestuurders van grote ondernemingen. Daar kunnen institutionele beleggers, en met name pensioenfondsen, een belangrijke rol bij spelen’, zeggen Bauer en Hummels. ‘De pensioenwet stelt dat zij moeten zorgen voor voldoende inkomsten om hun huidige en toekomstige verplichtingen veilig te stellen. Als dat rendement in gevaar komt omdat er niet genoeg toezicht en controle is op ondernemingen, schieten de pensioenfondsen zelf tekort.’ En dus in hun eigen voet.
