(Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 18 oktober 2004).
‘Als ik zie wat K-Rep Bank hier heeft opgebouwd, dan ben ik niet zo somber over de toekomst van dit land’, zegt Marilou van Golstein Brouwers, fondsbeheerder van de stichting Triodos-Doen. Het fonds heeft een 11%-belang in K-Rep, een microfinancieringsbank die kleine leningen vanaf 1000 Keniase shilling (circa euro 10) verstrekt aan kansarme ondernemers en boeren in Kenia die normaal geen toegang hebben tot bankkrediet.
K-Rep Bank heeft direct en indirect (via coöperaties) zo’n 50.000 leningen uitstaan. In een land waar driekwart van de bevolking onder de armoedegrens leeft, lijkt dat aantal een druppel op een gloeiende plaat. De ambitie van K-Rep Bank is echter groot. De in Kenia invloedrijke bestuursvoorzitter Bethuel Kiplagat, die ambassadeur is geweest in Frankrijk en voorzitter van de effectenbeurs van Nairobi, is met zijn team vast van plan van K-Rep een succesverhaal te worden. En dat is het nu eigenlijk al.
Geld is voor K-Rep Bank geen probleem. De aandeelhouders hoeven niet bij te storten. Het eigen vermogen van de bank is voldoende om een ‘heel eind’ door te kunnen groeien. De bank kan zichzelf bovendien bedruipen met de aangetrokken spaarmiddelen. Het vertrouwen van klanten in K-Rep is zo groot dat ze in drommen hun spaarcenten onder hun matrassen vandaan halen en op een spaarrekening zetten.
‘Triodos-Doen heeft de financiële doelstellingen met K-Rep al bereikt’, vertelt Van Golstein Brouwers tijdens een bezoek van Nederlandse journalisten aan de bank in Kenia. Ze is namens de stichting lid van de raad van bestuur van de bank. Ook het nog niet zo lang geleden opgerichte sociaal-ethisch beleggingsfonds van Triodos, het Fair Share Fund, hoeft niet bij te springen. ‘Helaas’, zegt Van Golstein Brouwers. ‘Ik zou het graag willen. K-Rep voldoet aan onze criteria’, zegt Van Golstein Brouwers die beheerder is van dit beleggingsfonds.
Naast financiële inbreng door de aandeelhouders, waaronder ook de Nederlandse Financierings Maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO), leveren zij ook andere ondersteuning. Triodos Bank, zelf een kleine zelfstandige bank die een economische doelstelling combineert met een sociale doelstelling, levert een bijdrage aan de ‘governance’ van de bank en brengt verder bancaire kennis en ervaring in. ‘Het is belangrijk steun te krijgen van partners die ons begrijpen’, zegt algemeen directeur Kimanthi Mutua. Binnenkort wordt met alle partnerbanken bij Triodos Bank in Zeist een studiedag georganiseerd over de gevolgen van de nieuwe bankrichtlijnen (‘Bazel 2’) voor microfinanciering.
Triodos-Doen is niet alleen betrokken bij de Keniase bank, maar is inmiddels aandeelhouder in acht ‘vooraanstaande’ microfinancieringsbanken. Die banken zijn gelegen in Tanzania, Rusland, Cambodja, alsmede in diverse landen in Zuid-Amerika. Daarnaast staan er leningen uit bij nog eens achttien andere van deze instellingen. Aan ongeveer twintig ‘Fair Trade’ producenten worden regelmatig korte handelsfinancieringen verstrekt.
‘Triodos Bank en Stichting Doen zijn een prima combinatie’, zegt directeur Mechtild van den Hombergh van de Stichting Doen, de organisatie die met gelden van de Nationale Postcode Loterij initiatieven steunt op het gebied van ‘mens en natuur’. ‘We streven naar een gelijkwaardige en leefbaardere wereld.’ De jaarlijkse bijdrage aan Triodos-Doen is euro 2,3 mln. De samenwerking bestaat juist tien jaar.
De financiële doelstelling van het Triodos-Doen-fonds van euro 25 mln is om het kapitaal in stand te houden. Dat lukt ternauwernood, want het valutarisico van de financiering is groot (over 2003 een valutaverlies van euro 765.000). Dat komt door de sterke euro en de bijna-onmogelijkheid om valuta’s af te dekken. ‘Dat risico nemen we dan maar’, aldus Van Golstein Brouwers. ‘Als je op langere termijn kijkt en voldoende spreiding tussen verschillende valuta hebt, is het valutarisico overigens goed te beheersen.’
Een ander knelpunt bij de banken is de groeipijn. Directeur Mutua: ‘We groeien zo snel dat het moeilijk is om in hetzelfde tempo kantoren te bouwen en ze te bemannen.’ Computers voor een project staan al klaar, maar de installering is nog niet mogelijk. Veiligheid is een andere bron van zorg in het straatarme land. Voor een door K-Rep gefinancierde coöperatie in Nairobi staan permanent soldaten met machinegeweren.
K-Rep is niet de enige microfinancieringsinstelling in Kenia. Aangetrokken door het fenomeen van microfinanciering verschijnen steeds meer aanbieders. Het beïnvloedt zelfs de traditionele banken. Van Golstein Brouwers: ‘Als dit veel concurrentie creëert is dat de grootste overwinning voor ons.’
De ambitie blijft niet beperkt tot Kenia. ‘We hebben een visie op het Afrikaanse continent’, zegt oudgediende Kiplagat, die veel contacten heeft in Afrika. Hij speelde in de jaren tachtig een bemiddelende rol bij de conflicten in Oeganda, Mozambique en Ethiopië en hij is nu nauw betrokken bij het oplossen van de conflicten in het verscheurde Somalië. Zijn doel met K-Rep is een Oost-Afrikaanse microfinancieringsbank te creëren samen met banken uit Tanzania en Oeganda.
Tegelijkertijd weet de leiding van K-Rep dat ook in eigen land nog een lange weg te gaan is. ‘Maar met de geestdrift, toewijding en innovatieve kracht heeft deze bank de potentie om enorm groot te worden’, vindt Kiplagat.
Dit is het tweede deel van een korte serie over microkrediet. Het eerste artikel verscheen op 16 oktober.
