Bestuurders van pensioenfondsen laten duurzaam beleggen teveel over aan fondsmanagers. Ze ontwikkelen te weinig eigen visie op het duurzaam beleggingsbeleid en overleggen daarover ook nauwelijks met deelnemers en deelnemersraden. Dat zegt de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO).
De VBDO doet haar uitspraken naar aanleiding van het jaarlijkse onderzoek Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen waarover voor de zevende keer een rapport is uitgebracht. Dit jaar heeft de beleggersvereniging voor het eerst gekeken naar de rol van besturen van pensioenfondsen in het duurzaam beleggingsbeleid. Ook zijn voor het eerst alternatieve beleggingen gedetailleerd onder de loep genomen zoals: hedge funds, private equity en beleggingen in grondstoffen. De onderzoekers hebben de 50 grootste Nederlandse pensioenfondsen ondervraagd. Zij hebben allen medewerking verleend aan het onderzoek.
Bewegingsvrijheid
Slechts vier op de tien pensioenfondsen maakt gebruik van andere externe adviseurs dan hun fiduciair manager, zo blijkt uit het onderzoek van de VBDO. Beslissingen over duurzaam beleggen laten de meeste pensioenfondsen over aan de fondsmanagers van externe financiële dienstverleners. De meerderheid van pensioenfondsbesturen laten na een eigen visie te ontwikkelen en het beleid aan te scherpen wanneer nodig.
Ook aan de communicatie met de deelnemers schort het nodige, vindt de VBDO. Slechts 22 procent van de pensioenfondsen consulteert deelnemers en andere belanghebbenden rechtstreeks over het duurzaam beleggingsbeleid, zo stelt de vereniging vast. Dat is hard nodig want het is de vraag of het bestuur de deelnemers representeert. Zo constateert VBDO dat het percentage vrouwen in de besturen wederom laag is. Dit jaar slechts 14%.
Materiedeskundigheid
Daar valt nog veel winst te boeken, vindt VBDO-directeur Giuseppe van der Helm. Dat heeft niet alleen te maken met de morele verplichting tot transparantie die bestuurders hebben tegenover haar deelnemers. De dialoog versterkt ook het duurzaam beleggingsbeleid. De materiedeskundigheid van externe stakeholders, zoals NGOs en de specifieke wensen van deelnemers kunnen zowel het verantwoord beleggingsbeleid als de implementatie ervan op een hoger plan brengen.
Niet alle pensioenfondsen leunen dan ook achterover als gaat om het aanscherpen van het eigen duurzaam beleggingsbeleid. Het VBDO-rapport maakt ook gewag van een aantal best practices. Zo worden door een aantal pensioenfondsen ronde tafelbijeenkomsten georganiseerd waarin ze met deelnemers spreken over ethische kwesties, zoals het al dan niet investeren in tabaksproducenten.
Alternatieve beleggingen
De VBDO-onderzoekers hebben in dit onderzoek voor het eerst onderzocht hoe pensioenfondsen hun duurzaamheidstreven vertalen naar alternatieve beleggingen zoals in hedgefondsen, grondstoffen en deelname in private equity. Het onderzoek laat zien dat pensioenfondsen nog veel moeite hebben om duurzaam beleid toe te passen op deze soorten investeringen. Zo hebben slechts 16 van de 50 onderzochte pensioenfondsen een beperkte vorm van duurzaam beleid op hun investeringen in grondstoffen.
Dat kan veel beter, aldus Van der Helm. Maar we zien ook wel dat het veel lastiger is om goed zicht en dus ook grip te krijgen op de duurzaamheid van alternatieve investeringen. Het is vaak veel minder transparant welke duurzaamheidthemas bij die investeringen onder de oppervlakte spelen. Samenwerking tussen pensioenfondsen om beter beleid voor deze alternatieve beleggingen te ontwikkelen is dus hard nodig
Sturinginstrumenten
De beleggersvereniging adviseert pensioenfondsen daarnaast om in hun beleggingsbeleid gebruik te maken van alle instrumenten die tot hun beschikking staan. Bij beleggen in aandelen kun je natuurlijk bedrijven uitsluiten die zich niet netjes gedragen, aldus de VBDO-voorman. Maar je kan als pensioenfonds natuurlijk veel meer instrumenten toepassen. Bijvoorbeeld gebruik maken van ESG-integratie, stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en engagementgesprekken met bedrijven. Niet alleen vanwege ethische overwegingen, maar ook gezien de betere financiële rendementen op de langere termijn.
Aan goede intenties ontbreekt het volgens Van der Helm niet bij de pensioenfondsen: Zo hebben alle 50 pensioenfondsen deelgenomen aan het onderzoek en zien wij dat in vergelijking met vorig jaar verschillende pensioenfondsen stappen in de goede richting hebben gezet.
Het eerste exemplaar van de Benchmark Verantwoord Beleggen door Pensioenfondsen is 14 november 2013 in ontvangst genomen door Jetta Klijnsma, Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
