Mondiaal gezien is Nederland één van de voorlopers op het gebied van ideëel bankieren. Een uitstekend exportproduct, meent Bert Scholtens, hoogleraar Duurzaamheid en financiële instellingen. Toch is er volgens hem maar weinig écht onderscheid te maken tussen ideële banken en de zogenaamde ‘klassieke’ banken. ‘Natuurlijk investeren ideële banken als Triodos en ASN selectiever, maar ook zij moeten uiteindelijk gewoon geld verdienen.’
Triodos en ASN financieren uitsluitend bewuste projecten. Zo onderscheiden ideële banken zich niet zozeer door wat ze wel doen, maar door wat ze niet doen, meent Scholtens. ‘Maar idealen vind je op meer plekken dan alleen op het gebied van natuur, milieu en mensenrechten. Op het sociale vlak kan het goed zijn dat een bank als de Rabobank veel meer doet voor de maatschappij. Bijvoorbeeld door het op lokaal niveau sponsoren van sportclubs of door hun werknemers vrijwilligerswerk te laten doen.’
Marketinginstrument
Ideëel bankieren lijkt vooral een bruikbaar marketinginstrument te zijn. ‘Als je maar vaak en hard genoeg roept dat je als bank groen en duurzaam investeert, wordt dat al snel geloofd. Maar dat is natuurlijk alleen slim als je dat ook daadwerkelijk doet. Er is nauwelijks een branche te bedenken waarin vertrouwen zo’n grote rol speelt als in de bankwereld. Ze zeggen niet voor niets vaak dat mensen vaker van partner wisselen dan van bank.’
Bredere kijk
Toch juicht Scholtens de enorme groei van ideëel bankieren toe. ASN en Triodos investeren in zaken als biologische landbouw of projecten op het gebied van microkrediet in ontwikkelingslanden. Scholtens: ‘Ze kijken breder dan enkel naar financiële zaken en dat is vanzelfsprekend een goede ontwikkeling.’
Duurzame investeringen
Ook veel grote banken hebben ideële wortels, stelt Scholtens. ‘Hoewel deze inmiddels lang niet altijd even zichtbaar meer zijn. Ze hoeven zich er zeker niet voor te schamen. Daarbij is het voor consumenten vaak moeilijk om er achter te komen wat een bank precies doet met hun geld. Als een bank zichtbaar belangstelling toont in andere zaken dan alleen geld verdienen, bijvoorbeeld in duurzame investeringen, werkt dat in hun voordeel. Zeker nu duurzaamheid zo breed wordt uitgemeten in de media.’
Voortrekkersrol
‘Bedrijven hebben een voortrekkersrol als het gaat om duurzaam investeren en sociaal verantwoord ondernemen. De overheid is lang zover niet als het bedrijfsleven’. Niet verwonderlijk, vind Scholtens, want bedrijven staan veel meer in contact met de samenleving. Zo’n thema als klimaatneutraal leven gaat steeds meer spelen bij mensen. Dat kun je als bedrijf niet negeren.’
Ruimte voor nieuwe initiatieven
Volgens Scholtens is er zeker plaats voor meer banken in het ideële veld. Meer vestigingen van Triodos en ASN bijvoorbeeld, maar zeker ook voor nieuwe spelers: ‘De echt grote banken kun je zien als een soort olietankers. Ze zijn een bepaalde route ingeslagen en daar kunnen ze niet ineens van afwijken. Maar met steeds meer mensen die bewust willen bankieren, is er dus zeker ruimte voor nieuwe initiatieven.’
Curriculum Vitae
Bert Scholtens (Loppersum, 1959) studeerde algemene economie aan de RUG. In 1994 promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) op het proefschrift ‘Towards a theory of international financial intermediation’, terwijl hij als beleidsmedewerker aan de Postbank verbonden was. Na zijn promotie werkte hij als universitair docent (UD) Internationale Economie en UD Financiële Instellingen aan de UvA. In 1999 maakte hij de overstap naar de RUG, waar hij UD Financiering, Belegging en Accounting werd. In 2001 werd hij benoemd tot hoofddocent Duurzaamheid en financiële instellingen en in 2005 tot bijzonder hoogleraar Duurzaamheid en Financiële Instellingen.
