Duurzaam beleggen levert tegenwoordig een hoog rendement op. ‘Het is echter een vergissing om te investeren in alles waar deze term in voorkomt.’ Al Gore heeft de wereld flink wakker geschud. De ex-presidentskandidaat heeft met zijn documentaire An Inconvenient Truth niet alleen mensen tot nadenken aangezet over de verandering van het klimaat maar bovendien gezorgd voor een ongekende populariteit van duurzame spaar- en beleggingsproducten. Het ‘Al Gore-effect’ noemt Matthijs Bierman, directeur van Triodos Bank Nederland, het lachend. Duurzaam sparen en beleggen is in Nederland goed voor een totaal vermogen van meer dan euro 12,4 mrd. Eind 2006 was het bedrag ten opzichte van een jaar eerder met 20% gestegen. Eind juni dit jaar was de stijging in vergelijking met juni een jaar geleden al meer dan 23%.
Maar niet alleen de dreigende documentaire van Al Gore is verantwoordelijk voor de opmars van duurzame spaar- en beleggingsproducten. Ook na tv-uitzendingen in maart en juni over de beleggingen van Nederlandse pensioenfondsen en grote banken in de Amerikaanse wapenindustrie zijn veel mensen aan het denken gezet over hun beleggingen, zegt Ernst van Weperen. Hij is onderzoeker bij de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO). Een van de uitzendingen over de pensioenfondsen was gebaseerd op onderzoek van de VBDO. Vincent van Assem, hoofd duurzame ontwikkeling bij ABN AMRO private banking, merkt deze gang van zaken ook op. ‘Steeds vaker wordt het bestuur van een stichting of een pensioenfonds door zijn belanghebbenden op het matje geroepen wanneer beleggingen volgens hen niet in lijn zijn met het doel van de organisatie.’
Daarnaast staat duurzaamheid op de politieke agenda. Van Weperen wijst erop dat het kabinet inmiddels een milieuminister heeft in plaats van een milieustaatssecretaris. Van Assem noemt het jaar van de microkredieten en het voortgangsrapport van de Verenigde Naties over de Millennium Development Goals, die moeten leiden tot de halvering van de wereldwijde armoede in 2015, als voorbeelden. ‘Maar ook in de Europese Unie speelt duurzaamheid een grote rol. Zo probeert de Europese Commissie bijvoorbeeld de uitstoot van CO2 fors terug te dringen’, merkt Van Assem op. Maar misschien is de belangrijkste reden voor veel consumenten om duurzaam te gaan beleggen toch gewoon het rendement van duurzame beleggingsfondsen. De laatste jaren was dat gemiddeld hoger dan 20%.
Hardnekkig vooroordeel
Het hardnekkige vooroordeel dat duurzame beleggingen niet zouden renderen, is daarmee wel van de baan, zegt Van Weperen. ‘Duurzaam beleggen is niets raars meer. Het geitenwollensokkengevoel is er nu echt wel af’. Volgens Van Weperen maakt dat rendement de keuze voor veel beleggers gemakkelijk. ‘De consument kan nu kiezen voor een product met een goed rendement of een product met een goed rendement dat ook nog eens een goed effect heeft op de rest van de wereld. Dan is de keuze snel gemaakt.’
De fiscale regelingen – voor groene en sociaal ethische fondsen bestaan fiscale voordelen – zijn volgens Van Weperen niet meer leidend voor de keuzes van beleggers. ‘De fiscale kortingen worden gegeven aan fondsen die beleggen in projecten of bedrijven die een groter maatschappelijk belang dienen. Hoewel investeringen in dergelijke projecten van groot belang zijn, is het rendement vaak minder.’ Uiteindelijk is rendement voor de meeste beleggers toch doorslaggevend. ‘Als een ander fonds dan harder stijgt, wordt het fiscale voordeel al snel opgeheven.’
Hoewel de interesse voor duurzaam sparen en beleggen voor een deel conjunctuurgevoelig is, geloven de kenners niet dat er sprake is van een kortstondige populariteit van de duurzame producten. ‘Misschien zou je kunnen zeggen dat er sprake is van een hype op een trend. Alleen al om macro-economische redenen verwacht ik dat de interesse zal blijven stijgen. De noodzakelijke zoektocht naar alternatieve energiebronnen en de zorg om het klimaat zullen niet minder worden. Beleggen in bedrijven die zich daarop richten, blijft daarom aantrekkelijk’, aldus Van Weperen. Ook Van Assem voorspelt nog een lange toekomst voor duurzame spaar- en beleggingsproducten. ‘Het klinkt misschien een beetje somber, maar als je kijkt naar de toestand van de planeet zijn er zo veel dingen die urgente actie vragen, dat dit onderwerp niet snel van de agenda zal zijn.’
Voor Triodos Bank en ASN Bank is de keuze voor duurzaamheid de kern van hun bestaan. Ze bieden al jaren duurzame producten aan en hebben de afgelopen jaren een flinke groei doorgemaakt. Zij verwachten niet dat hun klanten weglopen als de hype is overgewaaid. ‘Er is een groep mensen die zich laat leiden door de laatste mode en er is een groep die echt bewust kiest voor duurzaamheid. Vergelijk het met kiezen voor biologisch eten. Dat is ook niet iets waar je na twee jaar weer mee ophoudt omdat er dan weer reclame voor iets anders wordt gemaakt’, zegt Bierman. Volgens hem zal de laatste groep bij hun keuze blijven om duurzaam te sparen en beleggen. ‘Die mensen verdwijnen niet als over twee jaar weer wat anders in de aandacht staat.’ Naast verschillende spaar- en beleggingsproducten biedt Triodos sinds dit jaar ook de mogelijkheid een gewone betaalrekening te openen. ASN Bank volgt in de loop van 2008.
Themafondsen populair
De laatste tijd komen vooral producten op de markt die te maken hebben met het klimaat. Ook themafondsen, bijvoorbeeld op het gebied van water of zonne-energie, zijn populair. Bierman heeft wel zijn kanttekeningen bij deze trend. Hij constateert dat ‘duurzaamheid’ steeds vaker synoniem lijkt te staan voor ‘klimaat’. ‘Dat is een te enge uitleg van het begrip. Duurzaamheid is een combinatie van zorg voor het milieu en voor de medemens. Goede zorg voor armoedebestrijding maakt bijvoorbeeld onderdeel uit van duurzaamheid. Maar de stimulering van kunst en cultuur eveneens.’ Goudswaard, algemeen directeur van de ASN Bank voegt aan dat lijstje ook respect voor mensenrechten toe. ASN heeft recentelijk de criteria op dat vlak aangescherpt. Indien bedrijven niet aan deze vereisten voldoen, weigert de bank nog langer in deze bedrijven te beleggen.
Hoewel Van Assem denkt dat er over het algemeen een goed rendement te behalen is met duurzame beleggingen, waarschuwt hij wel voor een zeepbeleffect. ‘Wanneer je belegt in ondernemingen die hun invloed op het milieu proberen terug te dringen en een bijdrage leveren aan de maatschappij kies je in feite voor de beste ondernemingen in een bepaalde sector. Daar kun je ook op lagere termijn een goed rendement verwachten. Als je het echter zoekt in de innovatieve sectoren, zoals wind- of zonne-energie, dan heb je de kans dat er in die specifieke subsectoren bubbelvorming op gaat treden. Iedereen gelooft op een gegeven moment in een gouden toekomst voor alternatieve energiebronnen en er is een hoop geld beschikbaar. Dat kan tijdelijke problemen gaan geven. Beleggers moeten dus ook hier goed opletten.’
Hij is niet de enige die waarschuwt voor dit effect. Ook Bierman en Jeroen Vetter, directeur van SNS Fundcoach, zien risico’s voor beleggers die zonder een kritische blik in duurzame spaar- en beleggingsproducten stappen. Volgens Vetter moet dat risico niet onderschat worden. ‘Er gaat nu relatief veel geld naar een betrekkelijk kleine groep van aandelen en dat zorgt voor een potentieel gevaar van overwaardering van die fondsen.’ Bierman vergelijkt de situatie met de internethype van begin jaren negentig. ‘Iedereen gebruikt tegenwoordig de term "duurzaamheid". Het zou echter een vergissing zijn om zomaar te investeren in iedereen die de term voor zijn naam zet.’ Vetter ziet ook verschillen met de internetzeepbel. ‘Veel van de bedrijven waar nu geld naartoe gaat, maken winst. Dat was bij de meeste internetbedrijven wel anders.’
Meer informatie is te vinden op de website www.duurzaam-beleggen.nl. Daar is ook ‘De Duurzaam Geld Gids’ te downloaden, die een goed overzicht biedt van de mogelijkheden op het gebied van duurzaam sparen, beleggen, verzekeren en lenen in Nederland.
