Bank investeert in bankrover. Een vreemde combinatie. Toch kan het zomaar voorkomen. ABN AMRO is namelijk één van de investeerders in een Social Impact Bond van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het principe is simpel. ABN AMRO betaalt een programma om ex-gedetineerden te begeleiden naar werk na detentie. Er wordt gemeten in hoeverre dit leidt tot een vermindering van afhankelijkheid van uitkering en minder recidieven. Met de besparingen die dit oplevert voor de overheid worden de investeerders terugbetaald. Als het project niets uithaalt zijn de investeerders hun geld kwijt.
Deze Social Impact Bond is één van de zeven Social Impact Bonds die in Nederland zijn afgesloten. Ook de gemeente Eindhoven, Enschede, Rotterdam en Utrecht gebruiken deze methodiek. Zij hebben de Social Impact Bond ingezet voor arbeidstoeleiding van werkzoekenden. Wereldwijd zijn er ruim 60 Social Impact Bonds afgesloten in onder andere het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Israël, Canada en India.
In veel gevallen is een Social Impact Bonds effectiever dan subsidies. Bij een subsidie wordt vaak gekeken in hoeverre een programma correct is uitgevoerd op basis van de subsidiebeschikking. Een Social Impact Bond kan de focus verschuiven van uitvoering naar daadwerkelijke resultaten. Dit kan de resultaatgerichtheid van de overheid en sociaal ondernemers ten goede komen.
In het artikel van de Pioneers Post, dat eerder op deze website is gepubliceerd, worden een aantal kritische kanttekeningen gemaakt bij de Social Impact Bond.
Professor Warner en Dr Morley van de London School of Economics hebben hun twijfels. Zij geven aan dat dit mechanisme ertoe kan leiden dat alleen kansrijke worden geholpen. Als er een ‘investable child’ is, een kind dat met een beetje hulp wel aan een opleiding en baan kan komen, is er dan ook een ‘uninvestable child’? Met andere woorden, leiden Social Impact Bonds ertoe dat alleen de meest kansrijke werkzoekenden of gedetineerden worden geholpen? Dit is een reëel gevaar. Om zogenaamde ‘cherry picking’ te voorkomen kunnen er verschillende maatregelen worden genomen.
- Kijk bij terugbetaling niet alleen naar harde financiële besparingen, maar ook naar zachtere doelen zoals ‘ervaren geluk’ of ‘zelfredzaamheid’. Maak harde kwantitatieve afspraken op dit soort zachtere doelen. Een jongere die te ver van de arbeidsmarkt afstaat om uit de uitkering te komen, kan wel degelijk verbeteren op het gebied van zelfredzaamheid. Als je hierop afrekent kan ook deze jongere met een Social Impact Bond worden geholpen.
- Laat investeerder of uitvoerder nooit zijn eigen deelnemers uitkiezen. Dit is een taak van de overheid. Zowel met subsidies als met Social Impact Bonds. Als de ondernemer zelf zijn deelnemers uit mag kiezen is cherry picking inderdaad een reëel gevaar.
- Zorg voor een goed onderbouwde meetmethodiek en een onafhankelijke evaluator. Zo kan men zorgdragen dat er eerlijk wordt gemeten en de deelnemers worden vergeleken met historische data of een controlegroep. Door een goede controlegroep, worden de investeerders niet aangemoedigd om de makkelijkere gevallen eruit te kiezen. De controlegroep bestaat namelijk uit deelnemers met hetzelfde profiel. Men schiet niets op met het selecteren van ‘makkelijkere gevallen’ als deze worden vergeleken met mensen in de controlegroep met hetzelfde profiel.
Een Social Impact Bond kan een heel goed middel zijn om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Wel moet het ontwerp goed in elkaar zitten. Door harde afspraken te maken over instroom, meetmethodiek en uitbetaling kan een Social Impact Bond helpen om los van de politieke waan van de dag op een effectieve en pragmatische manier mensen verder te helpen.
Ruben Koekoek, Manager Social Impact Bonds bij ABN AMRO
