Wie wil niet tegen een redelijke prijs Tony’s Chocolonely’s expansie financieren of investeren in de onderneming? In 2016 heeft de onderneming een fantastische groei doorgemaakt. De omzet steeg met 66 procent naar zo’n €30 miljoen, het marktaandeel nam toe tot 12,4 procent en de nettowinst bedroeg ongeveer €1,5 miljoen. Dat is exclusief de 9 ton aan premies die de coöperaties en de boeren ontvingen in het kader van Tony’s fairtrade en leefbaar inkomen beleid. En dan te bedenken dat je daar slaafvrije chocolade voor eet. Voor volgend jaar heeft de onderneming nog veel meer in petto.
Sociaal ondernemen loont. Zoveel is wel duidelijk als je kijkt naar ondernemingen, zoals Tony’s Chocolonely, die hun maatschappelijke agenda verbinden met een bedrijfsmatige aanpak. Tony’s verrast de consument telkens weer met nieuwe smaaksensaties en belevingen. Zonder de consument telkens te vermoeien met de maatschappelijke missie, draagt de chocoladeliefhebber bij elke aanschaf bij aan het oplossen van de slavernij in de chocoladeketen. Wie de uitgangspunten wil lezen moet maar eens aan de binnenkant van de wikkel kijken.
Op 12 januari verschenen 5 nieuwe Nederlandse Tony’s aan het firmament. Ze namen deel aan de Nederlandse finale van ‘The Venture’. Deze door Chivas Regal georganiseerde internationale competitie daagt sociale ondernemers uit hun plannen te presenteren en in aanmerking te komen voor een deel van het beschikbare prijzengeld van 1 miljoen dollar.
De plannen – waarvan er al diverse in ontwikkeling zijn – laten zien dat maatschappelijke vraagstukken in potentie op een rendabele manier kunnen worden aangepakt. Wat te denken van Closing the Loop dat tientallen miljoenen mobiele telefoons in Afrika recycled. De edele metalen worden teruggewonnen en verkocht voor hergebruik – idealiter aan een onderneming als Fairphone. Of AVA dat miljoenen doven en slechthorenden in staat stelt deel te nemen aan groepsgesprekken tegen betaling van een maandelijkse fee. Als oudere jongere kan ik deze innovatie zeer op waarde schatten. Als wereldwijd 1 op elke 20 vrouwen te maken krijgt met seksuele intimidatie, dan is een armband die in geval van nood de geur van een stinkdier kan verspreiden zonder meer een uitkomst. Wetenschappelijk wordt momenteel het effect onderzocht van de stank op de seksuele prikkel bij de aanrander. Invi voorziet met dit product in een marktbehoefte en biedt tegen vergoeding bescherming aan vrouwen en mannen. Legbank maakt het mogelijk om 30 miljoen mensen op deze planeet die hun been moeten missen – bijvoorbeeld als gevolg van het ontploffen van een landmijn – op een snelle en pijnvrije manier aan een prothese te helpen. Alle vier ondernemingen bieden maatschappelijk waardevolle producten op basis van een helder verdienmodel. De winnaar is echter African Clean Energy. Met haar schone kooktoestel boort de onderneming al een enorme markt aan en is binnen 5 jaar winstgevend gebleken. Ze heeft het potentieel om daadwerkelijk iets te doen tegen de vergiftiging door houtskoolvuurtjes, die jaarlijks meer dan 4 miljoen mensen vroegtijdig het leven kost. Dat is ruimschoots meer dan het aantal doden door tuberculose of malaria.
The Venture biedt een mooie kans aan jonge sociale ondernemingen om hun plannen in praktijk te brengen. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat er veel meer moet gebeuren. Met het prijzengeld wordt slechts een klein deel bediend van de veelbelovende ondernemingen die een maatschappelijk doel aanpakken op een (financieel) duurzame wijze. Het initiatief van The Venture verdient navolging door filantropen en beleggers die bereid zijn om zeer vroeg in te stappen in potentieel krachtige ondernemingen. De kansen liggen er, zoals Tony’s Chocolonely laat zien. De discussie dient dan ook niet te gaan over de geschiktheid van de investering, maar over de geschiktheid van de investeerders. Daarom is mijn oproep: ‘Sociale ondernemingen aller landen verenigt u!’ Toon aan dat niet de sociale ondernemingen, maar vooral investeerders een inhaalslag te maken hebben.
Harry Hummels is hoogleraar in Utrecht en Maastricht en was voorzitter van de jury van The Venture Nederland.
