Institutionele beleggers en vermogende particulieren verlangen steeds vaker dat hun beleggingen niet alleen een marktconform financieel rendement realiseren, maar ook een maatschappelijk rendement. Vermogensbeheerders spelen hierop in met impactbeleggen. Kempen heeft begin 2018 de Global Impact Pool geïntroduceerd. Narina Mnatsakanian en Marjoleine van der Peet leggen uit wat er komt kijken bij impactbeleggen.
Door een gebrek aan geneesmiddelen zijn patiënten in Oost-Afrika vaak gedwongen om medicijnen te kopen die over de houdbaarheidsdatum heen zijn of die geen werkzame stoffen bevatten. De prijzen voor deze medicijnen zijn hoog. Er is veel zelfmedicatie, wat de kwaliteit van gezondheidszorg niet verbetert. De Keniaanse apothekersketen Goodlife Pharmacy helpt patiënten aan goede en betaalbare medicijnen en zorgt daarnaast voor gekwalificeerde eerstelijnshulp in alle apotheken. Het aantal apotheken van Goodlife wordt sterk uitgebreid en heeft daarmee een grote sociale impact in meerdere Oost-Afrikaanse landen. En toch maakt het bedrijf winst. Impactbelegger LeapFrog Investments investeert om precies deze redenen in Goodlife Pharmacy. LeapFrog is gespecialiseerd in het investeren in kleinschalige bedrijven in Afrika en Azië met als expliciet doel om zowel commercieel als sociaal rendement te genereren. ‘Winst met een doel’, noemen ze dat.
Wat fondsen als LeapFrog doen is typisch voor impactbeleggen. Het gaat niet alleen om een marktconform financieel rendement, maar vooral ook om het maatschappelijk rendement. Niet vrijblijvend, maar aan de hand van vooraf gedefinieerde criteria, ook wel ‘key performance indicatoren’ (KPI’s) genoemd. Voorop staan zowel intentie als meetbaarheid van de goede impact. Immers, hoe kun je sturen op een sociaal of klimaatdoel zonder concrete resultaten te meten?
Maatschappelijke doelen
Impactbeleggen zit in de lift. Zowel institutionele beleggers als vermogende particulieren verlangen niet alleen een redelijk rendement, maar vragen ook dat hun belegging wordt aangewend om een maatschappelijke meerwaarde te realiseren. Deelnemers van pensioenfondsen willen ook steeds vaker dat hun inleg wordt ingezet om maatschappelijke doelen te dienen. Het Pensioenfonds voor het Slagersbedrijf kiest bijvoorbeeld sinds 1 januari 2018 voor beleggen met een positieve bijdrage aan onze maatschappij via impactbeleggen. En kiest voor drie kernthema’s die volgens het bestuur het best passen bij het pensioenfonds: klimaat, voeding en water.
Impactbeleggen is een volgende stap in een trend die enkele decennia geleden al is ingezet. Die trend naar maatschappelijke impact begon bij het uitsluiten van bepaalde sectoren en bedrijven bij beleggingen, zoals de wapenindustrie, tabak en alcohol. De laatste jaren is daar de aandacht voor duurzaamheid bijgekomen.
Betere perspectieven
Environment, social & government (ESG) wordt steeds vaker geïntegreerd in het beleggingsbeleid. Niet alleen omdat maatschappelijk verantwoord ondernemen belangrijk is. Het is ook de overtuiging dat bedrijven die dit doen op de lange termijn gezonder zijn en betere perspectieven hebben.
De integratie van ESG in het beleggingsbeleid houdt in dat alle beleggingen niet alleen gewogen worden op verwacht rendement, maar ook op ESG-factoren. In het uiterste geval worden er bedrijven uitgesloten. Er wordt actief overlegd met fondsmanagers en managementteams van bedrijven, soms alleen, soms collectief. Praten en stemmen in aandeelhoudersvergaderingen is daar een onderdeel van. Op die manier wordt er geprobeerd hun beleid bij te sturen.
Impactbeleggen gaat nog een stap verder dan ESG-beleggen. Er worden fondsen en bedrijven gezocht die bewust willen bijdragen aan een betere wereld, die maatschappelijke meerwaarde in hun genen hebben zitten. En die bovendien een marktconform financieel rendement beloven.
Impactbeleggen gaat er bij deze aanpak vanuit dat financieel en maatschappelijk rendement uitstekend samen kunnen gaan. Dit maakt deze vorm van beleggen interessant voor bijvoorbeeld pensioenfondsen die een rendement moeten behalen om pensioenen uit te keren, maar ook een maatschappelijke meerwaarde aan hun deelnemers wil laten zien.
Meten is weten
Een vraag die opkomt bij het beoordelen van maatschappelijke impact is: wat is maatschappelijke impact? En vooral: hoe meet je die? Impactbeleggen is pas een recent fenomeen en er zijn tot nu toe geen algemeen geaccepteerde definities en benchmarks. Een veelgebruikt startpunt zijn de duurzame ontwikkelingsdoelen die in 2015 zijn opgesteld door de Verenigde Naties in de vorm van de Sustainable Development Goals of SDG’s. Deze doelen zijn echter gedefinieerd op het niveau van landen. Wil je er iets aan hebben als beleggingscriteria, dan is een vertaalslag nodig.
Een werkgroep van banken en investeerders heeft onder de vlag van het Platform voor Duurzame Financiering per ontwikkelingsdoel indicatoren opgesteld die beleggers kunnen gebruiken bij hun afweging. Bij het doel ‘Geen armoede’ is een indicator het aantal mensen dat toegang krijgt tot financiële diensten, zoals microfinanciering. Een indicator bij het SDG ‘Geen honger’ is het aantal mensen dat voldoende veilige en voedzame voeding krijgt, maar ook de duurzame landbouwproductie per hectare.
Een ander hulpmiddel is de database van het Global Impact Investing Network (GIIN). GIIN is een non-profitorganisatie voor institutionele beleggers gericht op het stimuleren van impactbeleggen. In de ImpactBase van de GIIN staat veel informatie over impactfondsen. Beleggers kunnen met deze database de mogelijkheden voor impactinvestering verkennen en zoekopdrachten uitvoeren op onder meer beleggingscategorieën, impactthema’s en specifieke geografische focus.
Global Impact Pool
Kempen is in 2017 begonnen met het opzetten van een impactportefuille middels de Global Impact Pool. We deden dit uit de overtuiging dat het combineren van rendement met een maatschappelijke of klimaatgerichte doelstelling mogelijk is. We wilden dit doel realiseren voor onze klanten. De eerste inleg kwam van het Pensioenfonds voor het Slagersbedrijf. In overleg met het pensioenfonds hebben we vijf SDG’s geselecteerd waar we een impact willen maken: gezondheid en welzijn, water, energie & klimaat, goede werkomstandigheden en voedsel & circulaire economie.
Binnen deze vijf SDG’s hebben we specifieke meetbare doelen geselecteerd. Bij gezondheid en welzijn waren dit bijvoorbeeld:
– Toegang tot essentiële gezondheidszorg.
– Toegang tot veilige, goede en betaalbare medicijnen voor iedereen.
– Stimuleren van gezonde voeding.
Neem bijvoorbeeld het aantal mensen dat verbeterde gezondheidszorg krijgt. De beleggingsexperts selecteerden mogelijke fondsen en houden daarbij scherp de impactdoelstelling in de gaten. We kijken onder meer naar de intentie van het fondsmanagement en wat ze op het gebied van impactbeleggen hebben gedaan, maar ook naar de kwaliteit en potentie van de onderliggende bedrijven. Zo kwamen we uit bij LeapFrog Investments, waarmee we dit artikel openden.
Terwijl we aan dit artikel werken, zitten we in de afrondende fase van de selectie van fondsen in de SDG-categorie ‘Schoon water’. We zijn begonnen met een lijst van meer dan tweehonderd fondsmanagers. Met hulp van onder meer de GIIN-database hebben we dit teruggebracht tot circa veertig potentiële beleggingsfondsen. We hebben gesprekken gevoerd met fondsmanagers, onze due-dilligence-onderzoeken gedaan en de impact van de fondsen gewogen. Uiteindelijk bleef een shortlist over van vier fondsen. Eén daarvan viel duidelijk af omdat het niet alleen in schoon water belegt, maar ook in gas. In onze optiek geeft dat impactrisico, namelijk: de kans op onbedoelde negatieve consequenties. Wij vinden dat het positieve maatschappelijke effect niet een ‘bijvangst’ mag zijn van de activiteiten van het fonds, maar dat het ook de vooropgestelde intentie moet zijn om bij te dragen aan een betere wereld.
Verantwoordelijke beleggers
Het belegde vermogen in impactfondsen is de afgelopen jaren snel gegroeid, mede dankzij de ontwikkelingsdoelen en het internationale klimaatakkoord (2015). Volgens GIIN groeien alleen al bestaande impactfondsen met 13 procent per jaar. En dan zijn de nieuwkomers nog niet eens meegeteld. Dit is representatief voor de trend dat beleggers zich in toenemende mate medeverantwoordelijk voelen voor het maatschappelijk effect van hun beleggingen.
Wij verwachten dat impactbeleggen de komende jaren verder zal groeien. Zoals ESG in de afgelopen periode steeds gewoner is geworden, denken wij dat impactbeleggen op termijn de norm gaat worden. Zeker nu beleggers niet alleen keus krijgen in het selecteren op rendement, maar ook kunnen selecteren op de maatschappelijke of klimaatimpact van deze beleggingen.
We verwachten wel dat er een nog meer uniforme meetlat zal ontstaan om deze maatschappelijke impact objectief te meten, zodat we het maatschappelijk rendement net zo kunnen benchmarken als het financieel rendement. We zien nu bijvoorbeeld al dat er ‘third party factcheckers’ worden opgericht die onafhankelijk de ‘impactwaardigheid’ bepalen, zoals kredietbeoordelaars de kredietwaardigheid van landen en bedrijven beoordelen. Impactbeleggen heeft de toekomst.
Narina Mnatsakanian, directeur Impact- en Verantwoord beleggen bij Kempen en Marjoleine van der Peet, senior portfoliomanager bij Kempen
Deze column is eerder verschenen in Pensioen Bestuur & Management (PBM) nummer 1 2019
