In de financiële sector zijn twee hervormingen mogelijk die de overgang naar een duurzame visserij kunnen versnellen. Het introduceren van duurzaamheidscriteria in de voorwaarden voor leningen en beursnotering zal de druk op het zeeleven verminderen. Dat concluderen onderzoekers uit Birmingham, Stockholm en Groningen, onder wie RUG-hoogleraar Bert Scholtens, op basis van de informatie van 160 beursgenoteerde visserijbedrijven en 3000 aandeelhouders. Zij publiceren hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances.
‘Bijna 90% van de wereldwijde visserij is volledig geëxploiteerd of overgeëxploiteerd, terwijl de vraag naar vis, schaal- en schelpdieren voor 2050 naar verwachting met 70% zal stijgen. Toch hebben wij op grond van openbare gegevens uit de afgelopen tien jaar geen enkele lening kunnen vinden waarin duurzaamheidsvoorwaarden zijn opgenomen,’ zegt Jean Baptiste Jouffray van het Stockholm Resilience Centre.
Een groen financieel systeem
‘Groene obligaties en groene financieringsinitiativen zijn een goed begin, maar wat we echt nodig hebben is een groen financieel systeem dat bijdraagt aan een duurzamer economisch systeem en een duurzame samenleving. Wij stellen een doelbewuste transformatie voor waarin de duurzaamheid van de visserij wordt geïntegreerd in traditionele financiële dienstverlening,’ aldus Scholtens, hoogleraar Duurzaam Bankieren en Financieren aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Minder dan 1% van de geldstromen
Hoewel er de laatste jaren veel groene obligaties en andere duurzame investeringsinstrumenten zijn verschenen, merken de auteurs op dat deze minder dan 1% van de wereldwijde geldstromen vormen. Terwijl de druk op ecosystemen groeit, pleiten de onderzoekers voor nieuwe regels die de koers van de traditionele financiële dienstverlening kunnen wijzigen. De ‘Principles for Responsible Banking’ die onlangs zijn gepresenteerd in New York, laten zien dat de financiële sector zich realiseert dat ze bedrijven duurzamer kan laten opereren, ondanks dat het operationaliseren van deze zes principes een uitdaging blijft. Nu gaat het er volgens Scholtens om dit in de praktijk te brengen.
De belangrijke rol van banken
Visserijen financieren hun ondernemingen vooral met leningen. Deze gaan altijd gepaard met een leenovereenkomst, oftewel met afspraken tussen een kapitaalverschaffer en een lener. Daarin worden de voorwaarden uiteengezet en kan de lener een verbod op bepaald gedrag worden opgelegd.
‘Door hierin duurzaamheidsvoorwaarden op te nemen en zo bedrijven te binden aan duurzaam handelen, kunnen banken een prominente rol spelen in een snellere transformatie naar duurzame handel, niet alleen in de visserij maar in alle sectoren,’ voegt Scholtens toe. ‘De sterke toename van duurzaamheidsgebonden leningen bewijst dat het mogelijk is, maar zulke voorwaarden moeten nog normaal worden.’
Goed voorbeeld: de Rabobank in Chili
Scholtens verwijst naar een recent voorbeeld van de Rabobank: deze sloot een ‘groene en sociale’ lening van 100 miljoen dollar af met AgroSuper, de grootste zalmvisserij van Chili en de op een na grootste zalmproducent ter wereld. De leenovereenkomst bevat een aantal sociale en milieuvoorwaarden waar AgroSuper zich aan moet houden, zoals de verplichting om antibioticagebruik in de zalmteelt te verminderen, het behalen van een groter aantal keurmerken van de Aquaculture Stewardship Council (ASC) en het uitvoeren van een aquacultuurverbeteringsprogramma bij productiecentra zodat al deze productiecentra in aanmerking komen voor ASC-keurmerken.
Het Wereld Natuur Fonds trad op als adviseur bij de overeenkomst. Scholtens denkt dat deze Rabobanklening als inspiratie kan dienen voor anderen, want deze laat zien hoe sociale en milieuproblemen in een leenovereenkomst kunnen worden opgenomen.
Beursnoteringen
De onderzoekers bestudeerden ook hoe wereldwijde aandelenbeurzen kunnen bijdragen aan een duurzamere visvangst. Door strengere eisen te stellen aan bedrijven die een beursnotering hebben of willen verkrijgen, kunnen beurzen een belangrijke rol spelen als poortwachter. Daarover lees je meer in dit persbericht (in Engels).
