Pensioenfondsen kunnen er maar beter aan wennen: hun beleggingen liggen voortdurend onder een vergrootglas bij deelnemers, actiegroepen en journalisten. Niet vanwege het rendement, maar vanwege de vraag of de bedrijven in de beleggingsportefeuille zich wel netjes gedragen. En vooral of pensioenfondsen zich wel houden aan hun eigen duurzame beloftes. Het vergrootglas op de beleggingsportefeuille gaat verantwoord beleggen de komende jaren veranderen. Hoe? Ik waag me aan een voorspelling.
Hapklaar bewijs
Nog niet zo lang geleden was de publicatie van een mooi verantwoord beleggingsbeleid vol groene bedoelingen voldoende. Nu veel pensioenfondsen openbaar maken in welke bedrijven ze precies beleggen, kunnen de datagravers aan de slag. Journalisten en actiegroepen, maar ook deelnemers van pensioenfondsen hebben zo een schat aan informatie onder de knop. Hapklaar bewijs dat pensioenfondsen lang niet altijd voldoen aan hun eigen beleid en aan de razendsnel verschuivende maatschappelijke normen.
Ook de afgelopen maanden was het weer keer op keer raak. Pensioenfondsen werden de maat genomen over beleggingen in wapens en tabak, ontbossing in de Amazone, drank en gokken, fossiele energie, waterschaarste, het lot van de Oeigoeren en palmolie. Als ik over een half jaar een vervolg op dit blog zou schrijven is de lengte van dit lijstje verdubbeld. Die blik vooruit is een mooie aanleiding om te verkennen hoe verantwoord beleggen de komende jaren gaat veranderen. Ik voorspel 3 trends.
De 3 trends in maatschappelijk verantwoord beleggen
1. Deelnemers doen mee
Allereerst hebben de deelnemers gelijk. Zij zullen de komende tijd hun stempel gaan drukken op het beleggingsbeleid. De deelnemers van PME weten bijvoorbeeld heel goed welke onderwerpen belangrijk voor hen zijn. Onderzoeken die we doen geven vaak een duidelijk beeld van de beleggingen die wel en die niet acceptabel zijn. Het vermogen dat PME belegt is ingebracht door onze deelnemers, logisch dus dat we hen betrekken bij de manier waarop we beleggen.
2. Positieve impact telt
Ten tweede: positieve maatschappelijke en economische impact wordt de norm. Wat veel pensioenfondsen nu nog doen is het uitsluiten van ongewenste producten of slecht gedrag. Ook een zogenaamde ‘insluitstrategie’ komt vaak nog tot stand door negatieve screening, geen positieve selectie. Logisch, er is simpelweg vooral negatieve informatie beschikbaar. Als bedrijven betere data gaan rapporteren, bijvoorbeeld over de bijdrage aan de duurzame ontwikkelingsdoelen, komt een beleggingsportefeuille op basis van positieve impact weer een stap dichterbij.
3. Nieuwe rol van engagement
Tot slot moet een bedrijf een plek in de beleggingsportefeuille verdienen. En daarom gaat de rol van engagement veranderen. Een positieve impactportefeuille vraagt om minder engagement op controverses en incidenten. Engagement wordt straks ingezet bij de toekomstige koplopers die niet in de portefeuille zitten, maar bijna aan de duurzaamheidsstandaard van een pensioenfonds voldoen. Dat vergroot de effectiviteit van engagement door aandeelhouders omdat bedrijven een échte prikkel hebben om te veranderen.
Verwachting
Dat pensioenbeleggen gaat veranderen is zeker, en misschien komen die veranderingen wel sneller dan we nu denken. De achterban van pensioenfondsen en de maatschappij hebben een duidelijke opvatting over het beleggen van onze nationale pensioenpot. Het wordt tijd dat pensioenfondsen aan die verwachting gaan voldoen. Of, zoals Heineken-topman Dolf van den Brink de aangescherpte duurzaamheidsinspanningen van zijn bedrijf in NRC toelichtte: we werkten nog volgens de normen van gisteren, maar als bedrijf word je beoordeeld op de normen van morgen.
Daan Spaargaren, Strateeg Verantwoord Beleggen bij PME Pensioenfonds
