Goed nieuws voor circulaire ondernemers: het wordt makkelijker om jouw product of businessplan te financieren. ‘We vertalen bestaande financieringstechnieken naar een specifieke circulaire toepassing’, zegt Elisa Achterberg, medeoprichter van het Circular Finance Lab (CFL). Dit is een club van doeners die weet wat nodig is om circulair ondernemen te stimuleren. De manier waarop ze dat doen is door financiering in te zetten als katalysator.
Kopgroep Circulair Financieren
Eén belangrijke manier waarop CFL dit doet is als onderdeel van de Project Office van de Kopgroep Circulair Financieren (de kopgroep). Deze kopgroep verbindt vooruitlopende partijen uit de financiële sector rondom een gezamenlijk doel: circulair financieren de norm maken in 2030, zoals beschreven in de Roadmap 2030.
De leden van de kopgroep zijn vertegenwoordigers vanuit de financiële instellingen Invest-NL, ROM Nederland, Rabobank, ING, ABN Amro, Triodos Bank, NWB Bank, NVB, Nederlandse Beroepsvereniging van Accountants (NBA). Strategische partners van deze kopgroep zijn gemeente Amsterdam, provincie Utrecht en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
De kopgroep is onderdeel van het Platform voor Duurzame Financiering opgericht door de DNB.
Pilot ketenfinanciering met swapfiets
Swapfiets is een fietsabonnement. Voor het concept is voorfinanciering nodig. Omdat de fiets niet verkocht wordt, komt het geld langzaam binnen via het abonnement in plaats van direct door de verkoop. Daarom is het tot nu moeilijk gebleken om zogenaamde product-as-a-service modellen gefinancierd te krijgen.
‘Bij circulaire producten als deze Swapfiets verkoop je niet langer meer een product, maar gaat het om de functie.’ Of de fiets geschikt is voor de verkoop van de functie, is afhankelijk van de keten van swapfiets. Met name banden en batterijen bepalen het functioneren van de fiets.
De kopgroep werkt nu aan een nieuwe vorm van ketenfinanciering voor swapfiets en deze twee ketenpartners en legt het financieringsvoorstel in januari aan geldschieters voor. ‘En dan is het een kwestie van kijken waar we tegenaan lopen,’ vertelt Elisa. ‘Dat doen we aan de hand van pilots zoals Swapfiets. Nu is dat nog allemaal maatwerk. We hebben dan ook echt ondernemers nodig om die verschillende circulaire financieringsmodellen te testen.’
Collectieve verdienmodellen
‘Wij zijn nu bezig met het uitonderhandelen van een cise (circular service) participatieovereenkomst waarin afspraken staan over hoe er wordt samengewerkt en wat de verdeelsleutel is. Alle inkomsten worden verdeeld over alle ketenpartners, al zijn het er 100. Zij nemen dus allemaal verantwoordelijkheid voor hun stukje van het functioneren van het product. Elke keer dat er gefietst of betaald wordt, worden de inkomsten verdeeld over de partners.’
Risico’s spreiden door ketensamenwerking
Wat er uiteindelijk ontstaat is een circulair service (cise) netwerk. Door ketensamenwerking vast te leggen en te verankeren in een gezamenlijk verdienmodel, verdeel je de risico’s. En krijg je je circulaire product eerder gefinancierd. Het voordeel voor banken? Zij financieren nu een keten van partijen, in plaats van één bedrijf. Bovendien wordt alleen dat ene circulaire product (de fiets) gefinancierd en dus niet de overige ’lineaire’ bedrijfstakken van een bedrijf.
Financiële innovaties
Deze manier van financieren is niet nieuw. ‘Het heeft heel veel weg van projectfinanciering, maar dat is nu nog alleen haalbaar voor grote projecten zoals zon- en windparken. Wij hebben dit simpel en toegankelijk gemaakt voor circulaire bedrijven, ook kleinere.
Data verzamelen
‘Naast de CiSe ketenfinanciering, werken we ook mee aan het ontwikkelen van een circulair risicomodel om circulaire bedrijven aantrekkelijker te maken voor banken.’ Op dit moment zijn risicomodellen namelijk nog gebaseerd op lineaire uitgangspunten. Wat nu bijvoorbeeld nog niet wordt meegenomen is het risico om op de lineaire manier door te gaan. Als we op die manier doorgaan hebben we bijvoorbeeld straks geen grondstoffen meer om de energietransitie mee te bereiken.
Elisa: ‘Het mooie is, dat we door het model nu al toe te passen, data verzamelen ter onderbouwing; het gebrek aan data is tot nu toe nog een van de belemmeringen. Bovendien fungeert het model nu al als onderbouwing om huidige (lineaire) risico’s scores aan te passen.’
Fit For Finance
Naast het ontwikkelen van nieuwe risicomodellen en financieringsinstrumenten, ontwikkelde Circular Finance Lab ook een Fit for Circular Finance training. Die is bedoeld voor ondernemers die een circulair businessmodel robuust en financierbaar willen inrichten. ‘We kijken naar het businessmodel met de bril van een financier en ontwikkelen de verhalen en documenten die nodig zijn om een financier over de streep te trekken.’
Ondernemers gezocht
Tot slot onderzoekt de kopgroep proposities die nu niet financierbaar zijn. ‘We kijken of we van die nee een ja kunnen maken. We hebben de input van ondernemers nodig voor al onze plannen, innovaties en pilots. Daar doen we het uiteindelijk voor. Zodat we de financiële sector kunnen aanpassen aan de behoefte van de circulaire economie. Het is belangrijk dat de manier van financieren verandert, want zonder financiële sector kan de circulaire economie niet bestaan. Ik merk dat er heel veel aan het veranderen is en dat geeft superveel motivatie.’
