Wanneer je het milieu belangrijk vindt, doe je wellicht al het een en ander om je voetafdruk te verkleinen. Misschien ben je overgestapt naar energie-efficiënte verlichting of ga je bewuster om met je waterverbruik. Iets wat je wellicht nog niet serieus hebt overwogen is het overstappen van bank. In dit korte artikel laat ik je zien wat de (maar mijn mening) verassend grote impact kan zijn.
Je kunt de links in het artikel volgen voor de betreffende bronnen die zijn gebruikt. Zie de Engelse versie van het artikel voor kanttekeningen bij de tekst. Je kunt een spreadsheet met de berekening die ik heb gebruikt voor onderstaande grafiek hier downloaden.
Hoe banken jouw geld gebruiken
Wanneer je jouw spaargeld op een bankrekening zet ga je er misschien vanuit dat de bank jou geld vasthoudt totdat jij het weer nodig hebt. Echter gebruikt de bank dit geld om te investeren in een breed scala aan projecten en bedrijven om winst te genereren★. De projecten of bedrijven waarin je bank investeert kan echter sterk verschillen, en waar je je geld op zet heeft dus een grote invloed op welke investeringen het meest worden gefinancierd.
Sommige banken proberen simpelweg zoveel mogelijk winst te maken (jij ziet hier overigens niets van terug) zonder te kijken naar het type investering en wat voor impact dit heeft op de wereld om ons heen. Andere banken zijn wat kritischer en sluiten bepaalde sectoren (bijv. de fossiele industrie) uit, of kiezen ervoor juist in bepaalde industrieën te investeren (bijv. groene energie).
Door van rekening te veranderen stem je direct voor, en investeer je indirect in, de toekomst die jij wilt zien. Als je dus kiest voor een duurzaam-georiënteerde bank, vloeit er minder geld naar vervuilende industrieën, terwijl er meer geld gaat naar het groenere alternatief.
Tot nu toe heb ik nooit geweten wat het wisselen van bank nou voor impact heeft op je voetafdruk. Een recent verslag van Profundo geeft ons echter een mooie set data waarmee we een eerste inschatting kunnen maken.
Hoe groot is de impact?
Voordat we naar de cijfers gaan kijken wil ik graag nog benadrukken dat het overstappen van bank op twee manieren invloed heeft, waarvan de hieronder gekwantificeerde impact van die twee het kleinste is.
De eerste (en waar ik in dit artikel op focus) is het meest direct. Elke geïnvesteerde euro van een bank heeft een CO₂-voetafdruk. Door het verschil van die afdruk tussen twee banken te berekenen kunnen we inschatten wat de overstap doet met de voetafdruk van jou.
De tweede impact is wat minder direct. Met investeringen geven we als het ware vorm aan onze maatschappij. Investeringen in groene technologieën helpen ons op weg naar een groenere samenleving. Investeringen in fossiele industrieën zorgen ervoor dat we voor nog eens 30 jaar in een fossiel-gedreven wereld zullen leven (met alle gevolgen van dien).
Het is onmogelijk om deze impact te kwantificeren, maar alleen het idee al dat je geld nu bepaald hoe de wereld er over 30 jaar uitziet zou op zich het overwegen waard moeten zijn.
De directe impact van overstappen
Wanneer een bank investeert in een bedrijf of project, de uitstoot van die investeringen is gelijk aan de uitstoot van het bedrijf of project. Voor de data die we gebruiken nemen we 3 soorten uitstoot mee:
Scope 1 uitstoot verwijst naar de directe uitstoot ten gevolge van de activiteit binnen een bedrijf (bijv. de uitstoot van de bedrijfsauto’s). Scope 2 omvat de indirecte uitstoot, bijvoorbeeld ten behoeve van de opwekking van energie die door het bedrijf wordt gebruikt. Bij scope 3 emissies gaat het om de uitstoot van de volledige toeleveringsketen. Hieronder valt bijvoorbeeld ook de uitstoot die vrijkomt bij het produceren van de materialen die door het bedrijf worden gebruikt, de uitstoot van het transport van de producten, en de uitstoot ten gevolge van gebruik en verwerking van de producten waanneer die diens leven heeft doorbracht.
Laten we een groene en grijze bank nemen. De groene bank heeft 8.23 miljard euro aan investeringen uitstaan, t.o.v. de 69.9 miljard euro aan investeringen van de grijze bank. Duur de uitstoot van die investeringen te delen door de waarde ervan, vinden we de CO₂-intensiteit van elke geïnvesteerde euro (kg CO₂eq/€).
- CO₂-intensiteit groene bank: 0.261 kg CO₂eq/€
- CO₂-intensiteit grijze bank: 1.005 kg CO₂eq/€
Het verschil tussen deze twee waarden vertegenwoordigd dus de verandering in je CO₂-voetafdruk wanneer je zou overstappen van de grijze naar de groene bank★. Dus, als je €1,000 op je rekening hebt staan dan zou je je voetafdruk met 744kg CO₂eq verkleinen.
Laten we dit eens in perspectief plaatsen. Stel, je hebt geen €1,000 maar €1,344 op je rekening staan. Als je overstapt verklein je je voetafdruk met de toevallige waarde van 1 ton (of 1,000 kg) CO₂eq. Dit staat gelijk aan het rijden van een benzineauto voor en half jaar, 2.6 vluchten van Amsterdam naar Rome, of 72 treinreizen van Amsterdam naar Parijs (Climate Neutral Group). Om deze hoeveelheid CO₂ te compenseren zou je 50 bomen een jaar moeten laten groeien.
Met betrekking tot het overstappen naar een vlees-arm dieet: 1 ton CO₂ staat gelijk aan de CO₂ equivalent van 6.5 kg rundvlees (CO₂ Everything), wat meer is dan een derde van deze vleesconsumptie voor een gemiddelde Nederlander (Wageningen Universiteit).
Voor deze berekening doe ik enkele aannames, zoals dat de storting gedurende de gehele investeringsperiode bij de bank blijft en dat investeringen direct en letterlijk worden vervangen. Natuurlijk gebeurt dit in werkelijkheid niet, maar over het geheel genomen geeft het een bruikbare benadering voor de orde van grootte van de impact die het overstappen kan hebben.
Wat moet je doen om over te stappen?
Dankzij de ‘overstapservice’ die door het Nederlandse bankencollectief is opgezet is het overstappen van bank geen enkele moeite (zie informatie overstapservice).
Door simpelweg een nieuwe rekening te openen bij je nieuwe bank wordt alles bij je oude bank automatisch geregeld, inclusief het automatisch overzetten van incasso’s en het doorsluizen van inkomende betalingen naar je nieuwe rekening. Van die laatste wordt de verstuurder automatisch op de hoogte gesteld zodat ze het rekeningnummer in hun systeem kunnen aanpassen.
Welke bank moet ik dan kiezen?
Dit hangt heel erg af van wat je belangrijk vind (op welke toekomst je wilt stemmen). Sommige banken zijn vooruitstrevend in milieu, waar anderen meer focussen op de sociale kant of de ontwikkeling van armere landen. Om in één oogopslag te zien welke bank het beste bij jou past verwijs ik je graag door naar deze pagina van de Eerlijke Bankwijzer, waar je overigens ook kunt zien hoe je pensioen- en verzekeringsfondsen het doen.
Ik hoop dat dit artikel je een beter begrip heeft kunnen geven van de impact die het heeft om over te stappen van bank. Zeker als je zelf nog bij een grijze bank zit hoop ik dat je de grote impact van deze kleine moeite niet onderschat!
DISCLAIMER: Houd er rekening mee dat het bovenstaande artikel en berekeningen een versimpelde weergave van de werkelijkheid vormen. Het doel is niet om een precieze en volledige analyse te doen, maar om een beeld te geven van de impact van het overstappen van bank.
PERSOONLIJKE VOETNOOT: het financieel systeem is onmogelijk complex en het is vaak moeilijk om te zien wat het effect van sommige beslissingen zal zijn. Voor een lange tijd heb ik moeite gehad om de impact van het overstappen van bank in beeld te krijgen. Ondanks dat ik wist dat het een impact had, had ik geen benul van hoe groot die impact dan precies was, zeker in vergelijking met andere dingen zoals de aanschaf van een zonnepaneel of het stoppen met eten van vlees. Al is deze berekening verre van perfect, heeft het mij geholpen om het in perspectief te brengen met de dingen die je kunt doen voor het behoud van een leefbare wereld.
Willem Klok, Ph.D. Candidate at Eindhoven University of Technology (Finance & Sustainability)
