Een organisatie eventjes verduurzamen – hoe doe je dat eigenlijk? Wat investeringen in innovatieve oplossingen, de productieketen aanpassen, afval scheiden, een paar goede doelen sponsoren en klaar is Kees? Spoileralert: het antwoord is nee! Duurzaamheid gaat niet om een paar aanpassingen in de technische uitvoering. Het gaat over mensen en gedrag, oftewel om cultuur. Duurzaamheid moet verankert zijn in de organisatiecultuur. Een cultuurverandering heeft tijd en aandacht nodig.
Wat is duurzaamheidscultuur?
Duurzaamheidscultuur gaat over organisaties waarin duurzaamheid de leidende gedachte is bij alle bedrijfsactiviteiten. De duurzaamheidscultuur van een organisatie kan sterk of zwak zijn. Een sterke duurzaamheidscultuur bestaat als alle medewerkers, op alle organisatieniveaus het belang van duurzaamheid delen en zich daarna gedragen. Mensen zien het als prioriteit in plaats van een abstract idee.
In dit artikel lees je waarom dit belangrijk is en wat nodig is om een duurzame organisatiecultuur te realiseren.
Verankering van duurzaamheid bij beursondernemingen
In opdracht van Eumedion (een belangenbehartiger voor institutionele beleggers op het gebied van corporate governance en duurzaamheid) onderzocht de Universiteit Maastricht dit jaar in hoeverre duurzaamheid binnen de Nederlandse beursondernemingen verankert is. Het gaat daarbij om het waarom en het hoe. Wat is de motivatie voor het ondernemingsbestuur om duurzaamheid op te nemen in de strategische doelstellingen. En wat vind je hierover terug in hun purpose statements en strategieën. Hoe zijn de bestuursstructuren in het vervolg georganiseerd en wat betekent dit voor de bedrijfscultuur. Ook de toeleveringsketen en duurzaamheidsrapportages worden onder de loep genomen.
Een speciale focus ligt hierbij op de rol van het hogere management, bestuur en Raad van Commissarissen. Zij spelen immers een prominente rol in de strategische besluitvorming
Het onderzoek resulteert in verschillende aanbevelingen voor verdere verbeteringen. Een van de focuspunten ligt hierbij op de ondernemingscultuur en leiderschap.
Strategische doelstelling en duurzaam leiderschap
De Universiteit Maastricht stelt vast dat organisaties baat zouden hebben bij een verbeterde duurzaamheidscultuur. Een goed geformuleerd bedrijfsdoel dat duidelijk verbonden is met de strategische processen zou daarbij helpen.
Organisaties moeten een sfeer creëren waarin het topmanagement en de RvC goed voorbereid zijn om een duurzaamheidsstrategie te formuleren, uit te voeren en te monitoren. Leiderschap op het gebied van duurzaamheid is de basis voor een organisatiecultuur die strategische duurzaamheidsdoelstellingen en financiële prestaties ondersteunt.
Fases van duurzaamheidsintegratie
De integratie van duurzaamheid in een organisatie is een groeiproces dat in vijf fases verloopt:
Vanaf fase 4 wordt duurzaamheid stap voor stap integraal aangepakt door een bedrijf. De focus verschuift van alleen financiële waarde naar duurzame waarde, met oog voor mens en maatschappij, natuur en milieu. Een belangrijk onderdeel hierbij is de duurzaamheidsrapportage. Rapportages dwingen bedrijven om periodieke toets momenten in te bouwen om zo vast te stellen of de doelstellingen gehaald kunnen worden of dat er koerswijzigingen nodig zijn. Voor de communicatie met alle belanghebbenden, intern en extern, is duurzaamheidsrapportage belangrijk.
Hoe creëer je duurzaamheidscultuur?
Hoe ambitieus de duurzaamheidsstrategie van een bedrijf ook is, ze is alleen succesvol als de organisatiecultuur hierop aansluit. Dat brengt ons bij de vraag: hoe krijg je dat voor elkaar?
Het sleutelwoord is medewerkersbetrokkenheid. Organisaties die niet erin slagen om hun duurzame agenda in de praktijk te brengen kampen doorgaans met dezelfde uitdagingen:
- de mensen in de organisatie zijn niet betrokken bij het onderwerp duurzaamheid
- de medewerkers willen graag duurzamer handelen maar weten simpelweg niet hoe
Cultuur wordt niet alleen bepaald door wat het topmanagement zegt, maar door de waarneming van de leden van een organisatie. Mensen zien wat het management doet en interpreteren hun handelen. Daarbij horen o.a. de systemen waarmee prestaties gemeten worden, beloningscriteria, onderwerpen die regelmatig terugkomen in gesprekken, verhalen en rituelen. Even belangrijk als de zichtbare waarnemingen zijn de dingen die juist niet gezegd of gedaan worden.
Eerste stappen richting een duurzame organisatiecultuur
Het doel is een cultuur waarin mensen zich verantwoordelijk voelen om actief bij te dragen aan duurzaamheid en de daarmee verbonden noodzakelijke veranderingen. Een (organisatie)cultuur verandert niet overnacht. Het is een proces die tijd en geduld nodig heeft. Welke stappen kan een bedrijf vandaag nemen om dit proces in gang te zetten?
Walk the talk
Het (hogere) management heeft een voorbeeldfunctie en speelt een belangrijke functie. Een van de aanbevelingen van de Universiteit Maastricht is dan ook om al bij het benoemen van nieuwe bestuursleden en topmanagers duurzaamheid op te nemen in de profielschets en het beloningssysteem.
Naast het aantrekken van de juiste personen voor cruciale functies spelen ook persoonlijke keuzes een grote rol. Een CEO die duurzaamheid predikt en het OV of een elektrische auto gebruikt, geeft een krachtig signaal af aan zijn medewerkers.
Actieve communicatie
Een ander advies van de Universiteit Maastricht gaat over de communicatie met interne en externe belanghebbenden. Die schiet op dit moment nog bij te veel bedrijven tekort. Daarbij hoort betere en frequentere duurzaamheidsrapportage.
Buiten de al dan niet verplichte rapportages is het belangrijk om continu te benadrukken en communiceren wat duurzaamheid voor het bedrijf betekent. Denk aan het publiceren van case studies, interviews, nieuwsbrieven etc. Neem iedereen actief mee in de reis naar duurzaamheid door het vertellen en herhalen van het duurzame verhaal.
Duurzaamheid is een mindset, geen afdeling
Het is belangrijk om duurzaamheid te integreren in de dagelijkse bedrijfsvoering, in plaats van het een apart onderwerp te houden. Duurzaamheid moet door iedereen gedragen worden, niet alleen door het duurzaamheidsteam. Een organisatie met een duurzame agenda maakt duidelijk dat het geen thema waar uitsluitend experts zich mee bezig houden, maar iets waar iedereen, iedere dag iets aan kan bijdragen.
Waarom is dit belangrijk voor beleggers?
Aandeelhouders zijn niet meer tevreden met rendement alleen. De duurzame agenda van een organisatie wordt in toenemende mate kritisch onder loep gelegd. Dat gebeurt niet puur uit altruïsme. Klimaatverandering, schending van mensenrechten, sociale ongelijkheid en schade aan de leefomgeving kunnen immers leiden tot grote financiële risico’s van bedrijven.
Verantwoorde beleggers letten daarom naast winstgevendheid ook op milieu en maatschappij. Door bewust te investeren stimuleren ze bedrijven om cultuurverandering in gang te brengen, en belonen ze organisaties die goed op weg zijn.
En als het rommelt in de E, S of G van een bedrijf weten beleggers dit duidelijk te maken. We hebben in 2021 verschillende voorbeelden gezien van bedrijven die door investeerders uitgedaagd werden om versnelling aan te brengen in hun duurzaamheidsagenda. Al dan niet afgedwongen door een rechter. Wat daarbij af en toe over het hoofd gezien wordt is dat door een rechterlijke uitspraak een bedrijf natuurlijk niet de volgende week duurzaam is. Cultuurverandering heeft tijd nodig. Maar veel bedrijven zijn gelukkig op de goede weg.
Wil je weten hoe je zelf duurzame bedrijven kunt vinden?
Leden van onze hebben toegang tot ons dashboard met analyses van meer dan 3.500 beursgenoteerde bedrijven, de duurzame topselectie en marktupdates. Lees hier meer
Sabine Pronk, DuurzaamBeleggenAcademie B.V.
