Brengen “groene” obligaties, gekoppeld aan milieuprojecten, een “groene revolutie” op de financiële markten, of zijn ze uiteindelijk slechts een “groene straal”, een even mooie als vluchtige fata morgana?
Gezien de recente ontwikkeling van deze markt lijkt de fata morgana-hypothese de meest accurate.
Voor het eerst in zijn geschiedenis is het volume van de uitgifte van groene obligaties namelijk afgenomen op jaarbasis: van USD 596 miljard aan uitgiften in 2021 is het volume volgens het Climate Bonds Initiative gedaald tot USD 443 miljard in 2022. Dit is een daling van 25%. Maar de waarheid is dat de hele obligatiesector in 2022 is verwoest. Een inflatie van historische proporties, die leidt tot forse renteverhogingen door centrale banken, heeft de obligatiemarkt in chaos gestort. Toegegeven, de zogenaamde groene obligaties boden geen bijzondere bescherming. Ze zijn zelfs sterker gedaald dan conventionele obligaties, -17% voor de Bloomberg MSCI Green Bond TR hedged USD index tegenover -11% voor de Bloomberg Global Aggregate TR Value hedged USD in 2022.
Maar hun groene karakter heeft daar niets mee te maken. Weliswaar kunnen we hun geringere sector- en instrumentendiversificatie betreuren, het is immers nog een ontluikende markt. Maar niets veroordeelt hen louter en alleen om hun “groene” aard.
Bovendien is 2023 begonnen in de tegenovergestelde richting van 2022. De emissies van januari bereikten EUR 39 miljard[1], 25% meer dan in januari 2022. Veel banken verwachten dat de emissies in 2023 weer op hun niveau van 2021 zullen uitkomen.
Dit is zeker nog maar het begin. Want als de groei van het afgelopen decennium wordt hervat, of zelfs toeneemt, onder impuls van nieuwe regeringsplannen in de VS (Inflation Reduction Act), Europa (Green Deal) en China, gesteund door de bereidheid van beleggers en de druk uit alle hoeken voor een koolstofarmere economie, mikt het Climate Bonds Initiative op een emissieniveau tot USD 5.000 miljard per jaar vanaf 2025. Hierdoor zou een uiterst liquide markt moeten ontstaan. China doet in dit verband veelbelovende inspanningen. Ondanks zijn nog steeds grotendeels van steenkool afhankelijke economie zal het tegen 2022 de grootste emittent van groene obligaties zijn. De rest van de wereld zal zich waarschijnlijk niet zonder slag of stoot van het podium laten halen, wat verder moet bijdragen aan de toename van groene emissies – hopelijk in tegenstelling tot de CO2-uitstoot.
Maar als 2022 slechts een bobbel is in de emissietrend, kan het ook het begin zijn van een andere trend: een wantrouwen tegenover verantwoord beleggen, vooral in de VS. De op één na grootste vermogensbeheerder ter wereld, Vanguard, stapte eind 2022 uit het Net Zero Asset Managers Initiative. Deze tegenwind zou groene initiatieven kunnen afremmen. Maar met het algemene streven naar een duurzamere economie is het moeilijk voor te stellen dat groene financiële producten door deze beweging sterk zullen worden gehinderd. De markt zal met deze producten moeten leren omgaan.
Tot slot is er nog een laatste – maar essentiële – valkuil die de ontwikkeling van groene obligaties, en meer in het algemeen “duurzame” obligaties, bedreigt. Niet noodzakelijkerwijs hun prijs, die iets hoger ligt dan die van conventionele obligaties, maar de belegger lijkt bereid te zijn meer te betalen voor een effect dat hij in andere opzichten nuttig acht. Het grootste risico is dat van misleiding over de ecologische waarde van projecten, greenwashing, wat het vertrouwen van beleggers kan ondermijnen. Het Climate Bond Initiative schat in zijn rapport van 2021 dat slechts 20% van de groene obligaties aan voldoende hoge normen voldoet om een certificering te verkrijgen. Om de groene markt te ontwikkelen, moet die verhouding ten minste worden omgekeerd. De taak is nog lang en omvangrijk, en Europa moet het niet alleen doen.
Willen groene obligaties een verplichting worden in portefeuilles, dan moeten ze laten zien dat het niet voldoende is om te beweren dat ze groen zijn, maar dat het bewezen moet worden. Alleen dan zal de groene straal niet langer een fata morgana zijn. Tot die tijd moet de belegger een grondige analyse maken van de werkelijke ecologische waarde van elke groene obligatie. Een taak die alleen kan worden vervuld door een actief en deskundig beheer. De volgende financiële revolutie zou dus even groen als actief kunnen zijn.
Alexis Bienvenu, Beheerder, La Financière de l’Echiquier (LFDE).
[1] Amundi
