Het zijn niet actiegroepen en NGO’s, maar steeds vaker overheden en beleidsmakers die een appel doen op ondernemingen en institutionele beleggers om een bijdrage te leveren aan de aanpak van maatschappelijke issues. Zo wordt in het klimaatakkoord van Parijs en in de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties de rol van de private sector en financiële instellingen benadrukt.
Daarnaast wordt van institutionele beleggers actief aandeelhouderschap verwacht. Wat betekent dit voor het verantwoord beleggingsbeleid van pensioenfondsen en hun vermogensbeheerders? Toen de grootste Nederlandse pensioenfondsen een decennium geleden begonnen met rapporteren over verantwoord beleggen, was hun beleid voornamelijk gericht op het beperken van negatieve externaliteiten die voortkwamen uit hun investeringen. Naast het uitsluiten van controversiële wapens werd aandacht besteed aan het tegengaan van milieuvervuiling en mensenrechtenschendingen. Hoewel onverminderd belangrijk, verschuift de aandacht terecht van negatieve effecten naar positieve impact. De onderliggende vraag voor institutionele beleggers is welke kansen en risico’s samenhangen met de transitie naar een duurzame economie.
Daarbij is, naast kerncijfers en operationele prestaties, een focus op milieu, sociale en governance (ESG-)factoren essentieel. Langetermijnbeleggers zoeken naar ondernemingen die de tand des tijds kunnen doorstaan en een toekomstbestendige strategie voeren door hun verdienmodellen tijdig aan te passen. Het is daarom belangrijk om zaken zoals klimaatverandering, de energietransitie, economische en maatschappelijke ongelijkheid, geopolitieke instabiliteit, digitalisering en cybersecurity mee te nemen bij het analyseren van ondernemingen. Het vermogen van ondernemingen om de risico’s rond issues als deze voldoende te ondervangen en de kansen die ze bieden te benutten is een belangrijke indicator voor toekomstige waardecreatie.
In Nederland is het nastreven van een dergelijke strategie vastgelegd in de vorig jaar herziene Corporate Governance Code. Naast een visie op de lange termijn vraagt de Code van ondernemingen om in hun strategie onder andere aandacht te besteden aan milieu, sociale factoren, medewerkers en het respecteren van mensenrechten en zo rekening te houden met alle relevante stakeholders van de onderneming en hun belangen zorgvuldig af te wegen.
Routekaart SDG
De eerdergenoemde Sustainable Development Goals (SDG’s) gaan nog een stap verder. Deze doelen voor 2030 worden gezien als de routekaart naar vrede, veiligheid, bestaanszekerheid, welzijn en een leefbare wereld voor de almaar toenemende wereldbevolking. De SDG’s zijn voornamelijk een bundeling van reeds bestaande conventies, zoals de UN Guiding Principles, de standaarden rond arbeidsomstandigheden van de International Labour Organization en het Klimaatakkoord van Parijs. De SDG’s zijn een afspraak tussen 193 landen binnen de VN, maar doen nadrukkelijk een beroep op ondernemingen om bij te dragen aan het behalen van de doelen.
En dat is ook de oproep aan Nederlandse beursvennootschappen die de in Eumedion verenigde institutionele beleggers doen in hun speerpuntenbrief voor 2018. Eumedion roept het bestuur van ondernemingen op om de voor hen relevante SDG’s te betrekken bij de uitvoer van hun activiteiten. Zij worden aangemoedigd om een business case te formuleren rond de SDG’s die raken aan de gevoerde strategie, en hierover te rapporteren in hun jaarverslag.
Grote ondernemingen nemen het voortouw
Tot de ondernemingen die hier al belangrijke stappen hebben gezet behoort DSM. De onderneming heeft inzichtelijk gemaakt hoe de groeistrategie van de onderneming bijdraagt aan het behalen van de SDG’s, die volgens topman Feike Sijbesma ‘effectieve en schaalbare oplossingen’ behoeven. Ook Philips heeft de strategie expliciet aan de SDG’s verbonden. De onderneming formuleerde de doelstelling om met zijn producten in 2025 de levens van 3 miljard mensen te verbeteren. In datzelfde jaar moet 95% van de omzet behaald worden uit activiteiten die verband houden met de duurzame doelen. Ondernemingen zoals DSM en Philips voeren een strategie gericht op meervoudige waardecreatie. Kortom: naast financiële waarde wordt uitdrukkelijk gestreefd naar maatschappelijke impact.
De snelgroeiende aandacht voor de SDG’s en duurzame economische groei bieden een uitgelezen mogelijkheid voor pensioenfondsen en andere institutionele beleggers met een lange beleggingshorizon om hun financiële doelstellingen te combineren met positieve maatschappelijke impact. De pensioenfondsen PME, ABP en PGGM streven er de komende jaren naar om een belangrijk deel van hun beleggingsportefeuille in lijn te brengen met de SDG’s en ook andere fondsen en hun uitvoerders hebben vergaande ambities. Gelukkig komen er steeds meer richtlijnen en handvatten die hierbij kunnen helpen. Om inzicht te krijgen in de maatschappelijke impact van SDG-beleggingen faciliteert De Nederlandsche Bank de ontwikkeling van een meetinstrument rond SDG’s voor zowel institutionele beleggers als ondernemingen. De set SDG-impactindicatoren heeft als doel om inzicht te verschaffen in het effect van de beleggingen en deze te vergelijken. Nu steeds meer fondshuizen producten aanbieden rond impactbeleggen, groeit de behoefte om deze impact ook te meten en verschillende beleggingsopties te vergelijken. In het najaar van 2017 is de eerste versie van de methodologie gepubliceerd. Deze zal de komende tijd nog verder worden ontwikkeld.
Actief aandeelhouderschap
Een ander belangrijk element van een verantwoord beleggingsbeleid is actief aandeelhouderschap. Daartoe heeft een werkgroep van Eumedion in de loop van 2017 een conceptgedragscode opgesteld die institutionele beleggers de mogelijkheid biedt om verantwoording af te leggen over de uitoefening van hun aandeelhoudersrechten. In lijn met de Europese richtlijn vraagt de gedragscode onder andere om aandeelhoudersbetrokkenheid. Dat wil zeggen dat aandeelhouders een geïnformeerde stem uitbrengen op de aandeelhoudersvergadering en een actieve dialoog onderhouden met beursvennootschappen en hun stakeholders. De definitieve versie van de code wordt naar verwachting begin 2018 gepubliceerd.
Tot slot zal de Europese Commissie in het eerste kwartaal van 2018 een strategie aankondigen om tot verdere verduurzaming van de Europese economie en kapitaalmarkten te komen. Deze strategie zal de SDG’s en het Klimaatakkoord van Parijs centraal stellen. Beleidsmakers zullen in de toekomst een steeds groter beroep doen op institutionele beleggers en de private sector om bij te dragen aan een oplossing voor maatschappelijke problemen. Voor pensioenfondsen en hun uitvoerders is het belangrijk om toe te zien op de toekomstbestendigheid van de ondernemingen waarin zij beleggen. Net als hun strategie voor duurzame waardecreatie op de lange termijn. Het belang van een goed rendement en het welzijn van hun deelnemers staat voorop.
Daan Spaargaren, Beleidsadviseur Duurzaamheid Eumedion
Eerder gepubliceerd in: Pensioen Bestuur & Management (PBM) nummer 1 2018
