Biodiversiteit staat hoog op de agenda van bedrijven, overheden en wetenschappers. Veel vermogensbeheerders en -bezitters als pensioenfondsen en verzekeraars besteden nog weinig aandacht aan het integreren van biodiversiteit in hun financiële analyses, wat leidt tot risico’s en gemiste kansen.
Biodiversiteit is de hoeksteen van ons natuurlijk kapitaal. Onder natuurlijk kapitaal wordt verstaan de voorraden natuurlijke hulpbronnen als planten, water, mineralen en dieren en de processen waardoor deze beschikbaar komen (zoals een gezonde bodem, gezonde bossen, oceanen, etc.). Al deze zaken vallen onder het begrip ‘ecosysteemdiensten’. Van landbouw tot de energiesector en van mijnbouw tot de farmaceutische sector: de meeste bedrijven kunnen niet zonder deze ecosysteemdiensten die biodiversiteit beschikbaar maakt. De totale waarde van de ecosysteemdiensten die een open oceaan levert, is becijferd op 490 int$/ha/jaar. Natte kustgebieden leveren een geschatte waarde van maar liefst 190.000 int$/ha/jaar.
Behalve dat biodiversiteit van essentieel belang is voor diverse sectoren, heeft het ook hoge prioriteit bij overheden en binnen de academische wereld. Biodiversiteit is één van de negen maatstaven voor de draagkracht van onze planeet (planetary boundaries), gekoppeld aan zeven duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN (expliciet SDG 14 en 15), onderwerp van een VN-verdrag en de focus van een platform van de Europese Commissie. Het onderwerp staat bij veel belanghebbenden dan ook hoog op de agenda staat.
Biodiversity in de praktijk
Het is daarom niet verrassend dat veel bedrijven hun activiteiten in het kader van duurzaam ondernemen en beperking van de ketenrisico’s inmiddels afstemmen op het voorkomen van biodiversiteitsverlies. Zo stimuleert Starbucks haar boeren om koffie in de schaduw te verbouwen door bomen te planten die niet alleen als habitat dienen voor natuurlijke ongediertebestrijders en bestuivers, maar tegelijk ook de bodemgesteldheid verbeteren (zie onderstaande afbeelding). In Spanje maakt Aqualia, een aanbieder van water-infrastructuur, ten behoeve van een doeltreffend waterbronbeheer gebruik van hydraulisch inzaaien, een methode voor het herbeplanten van grond en het voorkomen van bodemerosie. Ondertussen ontwikkelt PharmaMar ingrediënten voor geneesmiddelen geïnspireerd op natuurlijke moleculen die worden aangetroffen in mariene ecosystemen. Daarbij maakt zij geen gebruik van gemechaniseerde sleepnetvisserij of baggerwerkzaamheden, maar van diepzeeduikers die handmatig monsters verzamelen (dit alles ter bescherming van de lokale flora en fauna)3.
Een voorbeeld van waardecreatie
In al deze voorbeelden worden door het bevorderen van biodiversiteit en/of het voorkomen van het verlies daarvan langetermijnrisico’s beperkt en zakelijke kansen gecreëerd.
Unilever kijkt bijvoorbeeld naar biodiversiteit in hun supply-chainstrategieën via hun Biodiversity Action Plan en 2020 Net Zero Deforestation-doel en neemt actieve stappen om diverse maatregelen te implementeren. Hierdoor wordt de duurzaamheid van de landbouwsystemen op de lange termijn gewaarborgd. Andere bedrijven vormen daarentegen een beleggingsrisico (zoals Wal-Mart Stores Inc.). Dit bedrijf heeft via het ontwikkelen van land voor hun activiteiten consequent een negatieve impact op biodiversiteit door de vernietiging van de leefomgeving die bekend staat als thuishaven van bedreigde soorten.
De vraag is dus waarom vermogensbeheerders en -bezitters nog steeds niet met een strategisch oog naar biodiversiteit kijken en waarom biodiversiteit tot op heden niet gewoon deel uitmaakt van een verantwoorde beleggingsstrategie?
Moeilijk te concretiseren, maar een groeiend belang
Onze ervaring leert dat daar twee belangrijke redenen voor zijn. Anders dan andere aspecten van natuurlijk kapitaal is het financiële belang van biodiversiteit (“diversiteit binnen soorten, tussen soorten en van ecosystemen”) nog niet in het gewone denken verankerd. In tegenstelling tot de relatief directere gevolgen en risico’s van bedreigde voorraden mineralen of waterreserves wordt biodiversiteitsverlies als indirect risico aangemerkt en worden de afhankelijkheden daarvan als onduidelijk ervaren. Dit heeft te maken met de complexe dynamiek van ecosystemen en met het aantal benodigde interacties tussen de verschillende spelers binnen een ecosysteem om natuurlijk kapitaal te genereren. Zie figuur hiernaast die deze complexiteit voor bodems toont.
Ten tweede zijn biodiversiteit en het verlies daarvan voor veel belanghebbenden en met name voor financiële instellingen moeilijk in cijfers uit te drukken. Er is geen consensus over welke indicatoren van belang zijn of praktisch gezien gemeten kunnen worden. Ook is er geen eenduidigheid over welke aanpak moet worden gehanteerd; niet alleen voor de ecologische voetafdruk, maar ook voor alternatieve cijfers over preventieve schadebeperkende strategieën. Voorts blijven de verslaglegging en data op ondernemingsniveau uiterst versnipperd, wat het ontwikkelen van methodologieën bemoeilijkt.
ACTIAM is van mening dat rekeninghouden met biodiversiteit van fundamenteel belang is voor haar verantwoorde beleggingsbeleid. Biodiversiteit sluit niet alleen aan bij de kernthema’s van ACTIAM; biodiversiteit heeft invloed op en wordt beïnvloed door land, water en klimaat, maar genereert op de lange termijn ook financiële en maatschappelijke rendementen.
De complexe interacties van flora, fauna en natuurlijke processen binnen bodems ondersteunen bodemfuncties die ecosysteemdiensten leveren
Bron: http://www.fao.org/resources/infographics/infographics-details/en/c/284478/
Op dezelfde manier hebben vermogensbezitters een belang bij het in acht nemen van biodiversiteit, omdat het een mogelijk financieel risico is dat financiële verliezen kan veroorzaken. Momenteel focussen veel institutionele beleggers zich uitsluitend op de effecten van klimaatverandering als onderdeel van de bredere context rondom afstemming op het 2ºC klimaatdoel van Parijs. Het wordt echter steeds belangrijker om ook de mogelijke financiële risico’s in te schatten die gekoppeld zijn aan biodiversiteitskwesties, zoals ontbossing, verandering van landgebruik en vernietiging van ecosystemen. In het bijzonder, omdat deze kwesties de koolstofafvang en -opslagcapaciteiten beïnvloeden, om nog maar te zwijgen van de materiële risico’s van verlies aan biodiversiteit in bepaalde sectoren. Naast bedrijven zoals het eerdergenoemde PhamaMar (waarvan de ontwikkeling van farmaceutische producten rechtstreeks afhankelijk is van de biodiversiteit van mariene ecosystemen) zijn bedrijven die afhankelijk zijn van natuurlijk kapitaal en ecosysteemdiensten kwetsbaar voor dergelijke risico’s. Van 265 bedrijven in 6 industrieën (gediversifieerde metalen, voedingsproducten, olie en gas, papierproducten en bosbouw, edele metalen en staal) rapporteert 80% al over biodiversiteit en natuurlijk kapitaal in de vorm van geïdentificeerde risico’s. Bovendien nemen regeringen (bijvoorbeeld Frankrijk) in toenemende mate biodiversiteit op in hun regeringsbeleid, wat beleggingskansen zou kunnen bieden.
Rol voor beleggers weggelegd
ACTIAM is altijd toonaangevend geweest om biodiversiteit in de beleggingsbeslissingen te integreren.
Alle beleggers kunnen binnen hun portefeuille biodiversiteit een rol laten spelen en impact creëren, bijvoorbeeld door beleggingen in groene obligaties.
Zo hebben wij in 2017 een deel van ons vermogen belegd in deze categorie en daarmee bijgedragen aan SDG’s 14 en 15, (Leven op het Land en Leven in het Water). Ook kunnen beleggers het belang van een goede verslaggeving inzake biodiversiteit blijven benadrukken door een methodologie te implementeren voor het beoordelen van zogenaamde green and social bonds.
Actief eigenaarschap kan ook een instrument zijn om binnen beleggingen aandacht te besteden aan biodiversiteit. Zo hebben wij dit jaar 15 bedrijven in Azië, Latijns-Amerika en Europa aangesproken (via ons engagementprogramma) op biodiversiteitsonderwerpen. Het betrof bedrijven in de sectoren olie en gas, papier, voedingsmiddelen, metaal en mijnbouw. Ook kunnen beleggers hun stemrecht uitoefenen inzake initiatieven ter voorkoming van ontbossing en verontreiniging door pesticiden en bescherming van de volksgezondheid en bestuivers.
Vermogensbeheerders nemen veelal het initiatief tot het delen van kennis rondom biodiversiteit. ACTIAM neemt de leiding bij de dialoog over het bepalen van de ambities op het EU-platform Bedrijven & Biodiversiteit, Ook werken wij samen met ASN Bank, CDC Biodiversité en andere partners aan de ontwikkeling van een methode voor het meten van de biodiversiteitsvoetafdruk voor financiële instellingen. Daarnaast werken wij rechtstreeks samen met het Cambridge Conservation Initiative om biodiversiteit te integreren in waarderingen in het kader van het Natural Capital Protocol.
Wij zijn dan ook van mening dat beleggers zelf het initiatief moeten nemen om biodiversiteit in hun beleggingsbeslissingen te integreren. Gezien de initiatieven en platforms zoals het Business and Biodiversity Offset Programme (BBOP), de Conferentie van de Partijen (COP) inzake het VN-verdrag Biologische Diversiteit en de door ACTIAM ondertekende Cancun Business and Biodiversity Pledge, lijkt het momentum daar voor beleggers. Een bemoedigende ontwikkeling met potentieel positieve effecten voor zowel ons financiële als ons natuurlijke kapitaal.
Dennis van der Putten, Director Sustainability & Corporate Strategy bij ACTIAM
