Net als in veel andere landen kunnen veel Nederlandse werknemers niet kiezen welk pensioenfonds hun pensioenpremie voor hen belegt. Afhankelijk van hun werkgever, zitten ze vast aan een bepaald fonds. Maar wat te doen als het fonds niet verantwoord belegt? Omroepmedewerkers pushen samen met de Consumentenbond hun pensioenfonds PNO Media om duurzamer te beleggen. Maar is het pensioenfonds dat meer gelooft in dialoog met bedrijven dan in uitsluiting ook bereid tot dialoog met zijn deelnemers?
Op het eerste gezicht heeft PNO Media, het pensioenfonds voor de omroepsector, mooie uitgangspunten: “PNO Media kijkt bij hoe we beleggen niet alleen naar het rendement. We vinden ook dat we op een verantwoorde manier moeten beleggen. Een goede toekomst gaat immers niet alleen over geld, maar ook over de wereld waarin we leven.” Maar terwijl de gevolgen van klimaatverandering overal om ons heen zichtbaar zijn, investeert het fonds nog steeds sterk in de fossiele sector.
Veel radio- en televisiemakers houden zich bezig met klimaatkwesties, zowel binnen hun organisatie als in hun programma’s. Duurzaamheid staat bij hen hoog in het vaandel. Omdat overstappen naar een ander pensioenfonds geen optie is, stuurden acht directeuren van omroeporganisaties in februari van dit jaar een open brief aan PNO Media met het verzoek om te stoppen met investeren in fossiele brandstoffen. Tevergeefs. PNO Media liet weten de dialoog te willen blijven voeren met bedrijven in de fossiele industrie. Praten is effectiever dan uitsluiten, vindt het fonds.
Investeringen in Qatar
Leden van PNO Media werden enkele maanden eerder al onaangenaam verrast door onthullingen ten aanzien van andere investeringen van het pensioenfonds. Profundo-onderzoek, gepubliceerd in december 2021, toonde aan dat het fonds investeert in staatsobligaties van Qatar en in het staatsoliebedrijf van dat land. Zo ondersteunt het fonds dus de regering van Qatar. De voetbalstadions voor het WK 2022 worden betaald met staatsobligaties. Tijdens de aanleg van de infrastructuur voor het WK hebben veel mensen voor weinig geld in erbarmelijke arbeidsomstandigheden gewerkt. Duizenden mensen verloren het leven.
In de Volkskrant vroeg tv-journalist Jeroen Wollaars zich af hoe deze realiteit past bij het beleid van PNO Media dat zegt niet te beleggen in staatsobligaties van landen die geen of weinig persvrijheid kennen. Het pensioenfonds weet dat journalisten in Qatar vastzitten vanwege hun kritiek op de regering. Het land staat op plaats 128 (van de 180 landen) in de World Press Freedom Index. Maar, zo reageerde PNO Media, “PNO Media sluit staatsobligaties uit van landen die in de laagste categorie van de World Press Freedom Index uitkomen, aangevuld met landen die in het afgelopen jaar ernstige incidenten en schendingen van persvrijheid kenden. Op basis hiervan sluit PNO Media 32 landen in de wereld uit. Qatar behoort hier niet toe.” Het fonds voegde echter toe: “Periodiek evalueert PNO Media dit beleid. Dit zou er in de toekomst toe kunnen leiden dat ook de een na laagste categorie, waartoe Qatar behoort, wordt uitgesloten.”
Petitie
Om het fonds meer in beweging te krijgen, komen enkele medewerkers van de VPRO nu in actie tegen PNO Media. Middels een petitie onder collega-omroepen richten ze hun pijlen op het klimaatbeleid van het pensioenfonds. Op verzoek van de omroep beoordeelde Profundo in mei dit jaar het beleid van het fonds op de thema’s klimaatverandering, natuur, olie & gas, mijnbouw en transparantie & verantwoording. Daaruit blijkt dat PNO Media slecht scoort, ook in vergelijking met andere pensioenfondsen. Het fonds heeft nauwelijks beleid op het gebied van klimaatverandering en natuur, en evenmin sectorspecifiek beleid voor de mijnbouwsector en de olie- en gassector. Ook is het pensioenfonds onvoldoende transparant over zijn activiteiten op het gebied van duurzaam beleggen.
Vrijwel alle pensioenfondsen die zijn opgenomen in de Eerlijke Pensioenwijzer hebben beleid om te stoppen met beleggen in de meest controversiële bronnen van fossiele brandstoffen, zoals kolen en teerzand. Sommigen zijn al helemaal gestopt met beleggen in fossiele brandstoffen. Maar PNO Media heeft die intenties helemaal niet. Het investeert nog steeds in kolenbedrijven als BHP en Rio Tinto. Tevens is het fonds weinig transparant over de CO2-uitstoot van zijn beleggingsportefeuille en ontbreekt een strategie om de uitstoot in lijn te brengen met het Akkoord van Parijs.
Enquête
PNO Media zegt de mening van de deelnemers van het pensioenfonds over duurzaamheid te hebben gepeild middels een enquête, zo blijkt uit een brief van de bestuursvoorzitter aan de VPRO. Het pensioenfonds zegt daarin dat de uitkomsten van dit onderzoek zullen worden meegenomen in de herziening van het ESG-beleid van het fonds. Een reactie op het rapport van Profundo ontbreekt.
De medewerkers van de VPRO kunnen niet anders dan hun strijd voort te zetten, samen met collega’s zoals KRO NCRV. Ze kunnen namelijk niet overstappen naar een ander pensioenfonds. En als het pensioenfonds echt gelooft in dialoog, is nu het moment om dat te bewijzen. Laat het een inspiratie zijn voor werknemers in andere sectoren om ook hun pensioenfonds ter verantwoording te roepen.
Dit artikel is een vertaling van in september gepubliceerd artikel op www.profundo.nl.
Voor meer informatie over de activiteiten van de VPRO, kan contact worden opgenomen met de initiatiefnemers van de petitie, te weten Wim Amels (w.amels@vpro.nl) en Elleke Claessen (e.claessen@vpro.nl)
Mara Werkman, Researcher bij Profundo
