Twee weken geleden bleek uit een onderzoek van Radar dat maar liefst 55% van de 6400 respondenten die verplicht zijn aangesloten bij een pensioenfonds, het liefst zelf zouden kiezen bij wie ze hun pensioen laten opbouwen. Ook de Telegraaf maakte er een kwestie van: Waarom je pensioenfonds niet zelf kiezen? Het lijkt erop dat steeds meer mensen gaan inzien dat dat best logisch zou zijn. Want waarom kun je in Nederland niet kiezen welk pensioenfonds jouw uitgestelde loon mag beheren?
Grote verplichtstelling
De zogeheten grote verplichtstelling bepaalt dat je verplicht bent pensioen op te bouwen bij een specifiek fonds, op basis van het werk dat je doet. Ben je ambtenaar, dan zit je bij het ABP. Werk je in de bouw, dan beheert pensioenfonds Bouw jouw pensioengeld en ben je verpleegster doet Zorg en Welzijn dat. Werkgevers in die branche hebben dus geen keuze voor een pensioenuitvoeder. Gedwongen winkelnering dus. Voor de duidelijkheid: het gaat er niet óf mensen pensioen opbouwen – dat bepaalt de kleine verplichtstelling.
Waar wordt jouw geld in belegd
Wat steeds meer mensen steekt, is dat ze geen invloed hebben op waarin hun pensioengeld wordt geïnvesteerd. Zo kon het voorkomen dat je als longarts dag in dag uit geconfronteerd werd met de schadelijke gevolgen van roken, terwijl jouw pensioengeld in de tabaksindustrie werd geïnvesteerd. Pas in 2018 is het ABP daarmee gestopt. En direct ook maar met het beleggen in kernwapens… Ik schat dat veel mensen die dit lezen denken ‘WTF! Werd mijn pensioengeld in kernwapens belegd???’. Ja, tot 2018 in elk geval wel. En je doet er niets aan.
Switchen van pensioenfonds
Als je – net bij je zorgverzekeraar –zou kunnen switchen van pensioenfonds, kun je die keuze maken op basis van wat jij belangrijk vindt. Zoals een duurzaam en verantwoord beleggingsbeleid. Of een beheerst beloningsbeleid. Of een goede serviceverlening. Dit zal ervoor zorgen dat pensioenfondsen gedwongen worden te luisteren naar hun klanten. Duurzamer moeten gaan beleggen. De salarissen binnen de perken houden of de service verbeteren. Omdat klanten anders met hun voeten stemmen en kiezen voor een fonds dat het beter doet op de punten die zij belangrijk vinden.
Lobby pensioenfondsen
Pensioenfondsen koesteren hun luxepositie van gedwongen winkelnering. De Pensioenfederatie – de lobbyclub van pensioenfondsen – staat niet positief tegenover het idee van vrije pensioenfondskeuze. Niet vreemd: dan kunnen ze klanten kwijtraken. Dan moeten ze daadwerkelijk gaan doen wat hun klanten willen. Voorzitter José Meijer mocht in de Telegraaf uitleggen waarom keuzevrijheid geen goed idee is. Maar werkelijk geen enkel argument sneed zelfs maar een splinter hout.
Verantwoord en duurzaam beleggen
Zo zegt ze: “Pensioenregelingen zijn afgestemd op wat in een specifieke beroepsgroep het meest gewaardeerd wordt. Er zijn deelnemers die willen dat hun fonds alle fossiele beleggingen uitsluit. De sectorgerichte indeling van pensioenfondsen zorgt voor een goede aansluiting op deelnemerswensen. Defensiepersoneel zal minder moeite hebben met beleggingen in de wapenindustrie dan zorgpersoneel”. Tja… Misschien dat defensiepersoneel geen moeite heeft met beleggen in wapens, maar bij het ABP geldt dit en passant direct ook voor bijvoorbeeld het onderwijspersoneel. En nog zo’n drie miljoen (!) Nederlanders die geld bij het ABP hebben staan… Dus dit is juist een argument om mensen wél een individuele keuze te laten maken. Juist als deelnemers mogen kiezen, kan iemand die duurzaamheid belangrijk vindt een andere keuze maken dan iemand die daar minder belang aan hecht. Maar bij een pensioenfonds is het ‘one size fits all’. Maar die schoen past inmiddels steeds minder mensen.
Kosten
Daarnaast zegt ze: “In de meeste sectoren levert keuzevrijheid door marktconcurrentie lagere kosten op. Bij pensioenfondsen is dat juist andersom”. Maar in de praktijk blijkt juist dat de kosten bij pensioenfondsen veel hoger zijn dan bij modernere pensioenaanbieders. Als de kosten transparant zijn en mensen kunnen kiezen worden pensioenfondsen gedwongen (veel) kostenefficiënter te werk te gaan. Daar valt veel te winnen, maar zo lang er geen concurrentie is, is er geen echte noodzaak de kosten binnen de perken te houden. Of om de exorbitante beloningen binnen de perken te houden.
Samen
De titel van het artikel luidt: “Pensioen opbouwen doe je samen”. Maar ook voor samen pensioen opbouwen is de gedwongen winkelnering a.k.a. de grote verplichtstelling niet nodig. Ook bij BrightPensioen bouwen de deelnemers pensioen op in een gezamenlijk, duurzaam fonds. Maar ze zijn wél vrij om weg te gaan als ze niet tevreden zijn. En hebben ze invloed doordat ze mede-eigenaar zijn via een deelnemerscoöperatie.
Wij zouden graag de concurrentie met de pensioenfondsen aangaan. En als die fondsen zo goed zijn als ze altijd beweren, dan zouden ze daar ook niet bang voor moeten zijn. En niet zo krampachtig vast moeten willen houden aan die grote verplichtstelling.
Sjaak Zonneveld, Directeur en bestuurder BrightPensioen
